Канстытуцыя
Рэспублікі
Беларусь

Прынята на трынаццатай
сесі і Вярхоўнага Савета Рэспублі кі Беларусь
дванаццатага склі кання
15 сакаві ка 1994 года

М і нск
Полымя
1994

Канстытуцыя Рэспублікі Б еларусь

Мы, народ Рэспублікі Бе ларусь ( Бе ларусі),
зыходзячы з адказнасці за цяпе рашні стан і будучыню Бе ларусі,
усве дамляючы сябе паўнапраўным суб'е ктам сусве тнага суполь –
ніц тва і пацвярджаючы сваю прыхільнасць да агульначалаве чых
каштоўнасце й,
грунтуючыся на сваім не ад'е мным праве на самавызначэнне ,
абапіраючыся на шматвяковую гісторыю развіцця бе ларускай
дзяржаўнасці,
імкнучыся зацве рдзіць правы і свабоды кожнага грамадзяніна
Рэспублікі Бе ларусь,
жадаючы забяспе чыць грамадзянскую згоду, непахісныя ўстоі
народаўладдзя і прававой дзяржавы,
прымае м г эту Канстытуцыю — Асноўны Закон Рэспублікі
Бе ларусь.

РАЗДЗЕЛ I.
АСНОВ Ы КАН СТ ЫТ УЦЫЙНАГА ЛАДУ

Ар тыкул 1. Рэспубліка Бе ларусь — унітарная дэмакратычная
сацыяльная прававая дзяржава.
Рэспубліка Бе ларусь валодае вяршэнствам і паўнатой улады на
сваё й тэрытор ыі, самастойна ажыццяўляе ўнутраную і зне шнюю
палітыку.
Рэспубліка Бе ларусь абараняе сваю не зале жнасць і
тэрытарыяльную цэласнасць, кансты туцыйны лад, забяспе чвае
законнасць і правапарадак.
Ар тыкул 2. Чалаве к з'яўляе цца найвышэйшай каштоўнасцю
грамадства і дзяржавы.
Дзяржава адказная пе рад грамадзянінам за стварэнне ўмоў для
свабоднага і годнага развіцця асобы. Грамадзянін адказны пе рад
дзяржавай за няўхільнае выкананне абавязкаў, якія ўскладзе ны на
яго Канстытуцыяй.
Ар тыкул 3. Адзінай крыніцай дзяржаўн ай улады ў Рэ спубліцы
Бе ларусь з'яўляе цца народ. Народ ажыццяўляе сваюўладу непасрэдна
і праз прадстаўнічыя органы ў формах і межах, вызначаных
Канстытуцыяй.

Любыя дзе янні па дасягне нню дзяржаўнай улады гвалтоўнымі
ме тадамі, а таксама шляхам іншага парушэ ння законаў Рэспублікі
Бе ларусь караюцца згодна з законам.
Ар тыкул 4. Дэмакратыя ў Р эспубліцы Бе ларусь ажыццяўляецца
на аснове разнастайнасці палітычных інстытутаў, ідэалогій і поглядаў.
Ідэалогія палітычных партый, рэлігійных або іншых грамадскіх
аб'ядн анняў, сацыяльных груп не можа ўстанаўлівацца ў якасці
абавязковай для грамадзян.
Ар тыкул 5. Палітычныя партыі, іншыя грамадскія аб'яднанні,
дзе йнічаючы ў рамках Канстытуцыі і законаў Рэспублікі Бе ларус ь,
садзе йнічаюць выяўленню і выказванню палітычнай во лі грамадзян,
удзе льнічаюць у выбарах.
Палітычныя партыі і іншыя грамадскія аб'яднанні маюць права
карыстацца дзяржаўнымі сродкамі масавай інфармацыі ў парадку,
вызначаным законам.
Забараняе цца стварэнне і дзейнасць палітычных партый, а
таксама іншых гра мадскіх аб'яднанняў, якія маюць на мэце
гвалтоўнае змяне нне канстытуцыйнага ладу ці вядуць прапаганду
вайны, нацыянальнай, рэлігійнай і расавай варожасці.
Ар тыкул 6. Дзяржава грунтуе цца на прынцыпе падзе лу ўлад:
заканадаўчай, выканаўчай і судовай. Дзяржаў ныя органы ў межах
сваіх паўнамоцтваў самастойныя: яны ўзае мадзе йнічаюць паміж
сабой, стрымліваюць і ўраўнаважваюць адзін аднаго.
Ар тыкул 7. Дзяржава, усе яе органы і службовыя асобы звязаны
правам, дзе йнічаюць у ме жах Канстытуцыі і прынятых у
адпаве днасц і з ёю законаў.
Прававыя акты або іх асобныя палажэнні, прызнаныя ва
ўстаноўле ным законам парадку супярэчнымі з палажэннямі
Канстытуцыі, не маюць юрыдычнай сілы.
Нарматыўныя акты дзяржаўных органаў публікуюцца або
даводзяцца да ўсе агульнага ве дама іншым прадугле джаным законам
спосабам.
Ар тыкул 8. Рэспубліка Бе ларусь прызнае прыярытэт
агульнапрызнаных прынцыпаў міжнароднага права і забяспе чвае
адпаве днасць ім заканадаўства.
Не дапускаецца заключэнне міжнародных дагавораў, якія
супярэчаць Канстытуцыі.
Ар тыкул 9. Т эрыторыя Рэспублікі Бе ларусь з'яўляе цца
натуральнай умовай існавання і прасторавай мяжой самавызначэння
народа, асновай яго дабрабыту і суве рэнітэту Рэспублікі Бе ларусь.
Т эрыторыя Бе ларусі адзіная і не адчужальная.

Т эрыторыя падзяляе цца на вобла сці, раёны, гарады і іншыя
адміністрацыйна -тэрытарыяльныя адзінкі. Адміністрацыйна –
тэрытарыяльны падзе л дзяржавы вызначае цца законам.
Ар тыкул 10. Грамадзяніну Рэспублікі Бе ларусь гарантуецца
абарона і заступніцтва дзяржавы як на тэрыторыі Бе ларусі, так і за
яе ме жамі.
Ніхто не можа быць пазбаўле ны грамадзянства Рэспублікі
Бе ларусь або права змяніць грамадзянства.
Грамадзянін Рэспублікі Бе ларусь не можа быць выдадзе ны
заме жнай дзяржаве , калі іншае не прадугле джана міжнароднымі
дагаворамі Рэспублікі Бе лару сь.
Набыццё і страта грамадзянства ажыццяўляюцца ў адпаве днасці з
законам.
Ар тыкул 11. Замежныя грамадзяне і асобы без грамадзянства на
тэрыторыі Бе ларусі кары стаюцца правамі і свабодамі і выконваюць
абавязкі нароўні з грамадзянамі Рэспублікі Бе ларусь, к алі іншае не
вызначана Канстытуцыяй, законамі і міжнароднымі дагаворамі.
Ар тыкул 12. Рэспубліка Бе ларусь можа надаваць права прытулку
асобам, якія це рпяць пе расле д у іншых дзяржавах за палітычныя,
рэлігійныя пе ракананні або нацыянальную прынале жнасць.
Ар тыкул 13. Дзяржава надае ўсім роўныя правы для
ажыццяўле ння гаспадарчай і іншай дзе йнасці, акрамя забароне най
законам, і гарантуе роўную абарону і роўныя ўмовы для развіцця ўсіх
форм уласнасці.
Дзяржава ажыццяўляе рэгуляванне эканамічнай дзе йнасці ў
інтар эсах чалаве ка і грамадства.
Законам могуць быць вызначаны аб'е кты, якія знаходзяцца толькі
ва ўласнасці дзяржавы, а таксама замацавана выключнае права
дзяржавы на ажыццяўленне асобных відаў дзе йнасці.
Ар тыкул 14. Дзяржава рэгулюе адносіны паміж сацыяльны мі,
нацыянальнымі і іншымі супольнасцямі на аснове прынцыпаў
роўнасці пе рад законам, павагі іх правоў і інтарэсаў.
Ар тыкул 15. Дзяржава адказная за захаванне гісторыка –
культ урнай спадчыны, свабоднае развіццё культур усіх нацыянальных
супольнасце й, якія пр ажываюць у Рэспубліцы Бе ларусь.
Ар тыкул 16. Усе рэлігіі і ве равызнанні роўныя пе рад законам.
Наданне якіх -небудзь пе раваг або абме жаванняў адной рэлігіі або
ве равызнання ў адносінах да іншых не дапускае цца.
Забараняе цца дзе йнасць канфе сійных арганізацый, іх органаў і
прадстаўнікоў, якая накіравана супраць суве рэнітэту Рэспублікі

Бе ларусь, яе канстытуцыйнага ладу і грамадзянскай згоды ці звязана
з парушэннем правоў і свабод грамадзян.
Адносіны дзяржавы і канфе сій рэгулююцца законам.
Ар тыкул 17. Дзяржаўна й мовай Рэспублікі Бе ларусь з'яўляе цца
бе ларуская мова.
Рэспубліка Бе ларусь забяспе чвае права свабоднага карыстання
рускай мовай як мовай міжнацыянальных зносін.
Ар тыкул 18. Рэспубліка Бе ларусь у сваёй зне шняй палітыцы
зыходзіць з прынцыпаў роўнасці дзяр жаў, не прымяне ння сілы або
пагрозы сілай, непарушнасці ме жаў, мірнага ўрэгулявання спрэчак,
не ўмяшання ва ўнутраныя справы і іншых агульнапрызнаных
прынцыпаў і нормаў міжнароднага права.
Рэспубліка Бе ларусь ставіць за мэту зрабіць сваю тэрыторыю
бяз'ядзе р най зонай, а дзяржаву — не йтральнай.
Ар тыкул 19. Сімваламі Рэспублікі Бе ларусь як суве рэннай
дзяржавы з'яўляюцца яе Дзяржаўны сцяг, Дзяржаўны ге рб і
Дзяржаўны гімн.
Ар тыкул 20. Сталіца Рэспублікі Бе ларус ь — горад Мінск.
Статус горада Мінска вызначае цца законам.

РАЗДЗЕЛ II.
АСОБА, ГРАМ АДСТВ А, ДЗЯРЖ АВ А

Ар тыкул 21. Забе спячэнне правоў і свабод грамадзян Рэспублікі
Бе ларусь з'яўляе цца найвышэйшай мэтай дзяржавы.
Дзяржава гарантуе правы і свабоды грамадзян Бе ларусі,
замацаваныя ў Канстытуцыі, законах і пр адугле джаныя
міжнароднымі абавязаце льствамі дзяржавы.
Ар тыкул 22. Усе роўныя пе рад законам і маюць права без усякай
дыскрымінацыі на роўную абарону правоў і законных інтарэсаў.
Ар тыкул 23. Абме жаванне правоў і свабод асобы дапускаецца
толькі ў выпадках, прадугле джаных законам, у інтарэсах
нацыянальнай бяспе кі, грамадскага парадку, абароны маралі,
здароўя насе льніцтва, правоў і свабод іншых асоб.
Ніхто не можа карыстацца пе равагамі і прывіле ямі, якія
супярэчаць закону.
Ар тыкул 24. Кожны мае права на жыцц ё .
Дзяржава абараняе жыццё чалаве ка ад любых супрацьпраўных
замахаў.

Смяротная кара да яе адме ны можа прымяняцца ў адпаве днасці з
законам як выключная ме ра пакарання за асабліва цяжкія
злачынствы і толькі згодна з прыгаворам суда.
Ар тыкул 25. Дзяржава з абяспе чвае свабоду, не датыкальнасць і
годнасць асобы. Абме жаванне або пазбаўле нне асабістай свабоды
магчыма ў выпадках і парадку, устаноўле ных законам.
Асоба, узятая пад варту, мае права на судовую праве рку
законнасці яе затрымання або арышту.
Ніхто не п авінен падвяргацца катаванням, жорсткаму,
бе счалаве чнаму або зне важальнаму да яго годнасці абыходжанню ці
пакаранню, а таксама бе з яго згоды падвяргацца ме дыцынскім або
іншым досле дам.
Ар тыкул 26. Ніхто не можа быць прызнаны вінаватым у
злачынстве , калі я го віна не будзе ў прадугле джаным законам
парадку даказана і ўстаноўлена прыгаворам суда, які ўст упіў у
законную сілу. Т ой, каго абвінавачваюць, не павіне н даказваць сваю
не вінаватасць.
Ар тыкул 27. Ніхто не павінен прымушацца даваць паказанні і
тлумачэнні супраць самога сябе , чле наў сваё й сям'і, блізкіх родных.
Доказы, атрыманыя з парушэннем закона, не маюць юрыдычнай
сілы.
Ар тыкул 28. Кожны мае права на абарону ад не законнага
ўмяшання ў яго асабістае жыццё , у тым ліку ад замаху на тайну яго
карэспандэнцы і, тэлефонных і іншых паве дамленняў, на яго гонар і
годнасць.
Ар тыкул 29. Не датыкальнасць жылля і іншых законных
уладанняў грамадзян гарантуе цца. Ніхто не мае права без законнай
падставы ўвайсці ў жыллё і іншае законнае ўладанне грамадзяніна
супраць яго в олі.
Ар тыкул 30. Грамадзяне Рэспублікі Бе ларусь маюць права
свабодна пе рамяшчацца і выбіраць ме сца жыхарства ў межах
Рэспублікі Бе ларусь, пакідаць яе і бе спе рашкодна вяртацца назад.
Ар тыкул 31. Кожны мае права самастойна вызначаць свае
адносіны да рэлігі і, асабіста або суме сна з іншымі вызнаваць любую
рэлігію або не вызнаваць ніякай, выказваць і распаўсюджваць
пе ракананні, звязаныя з адносінамі да рэлігіі, удзе льнічаць у
адпраўле нні рэлігійных культаў, ры туалаў, абрадаў.
Ар тыкул 32. Шлюб, сям'я, мацярынс тва, бацькоўства і дзяцінства
знаходзяцца пад абаронай дзяржавы.

Ж анчына і мужчына па дасягненні шлюбнага ўзросту маюць
права на добраахвотнай аснове ўступіць у ш люб і стварыць сям'ю.
Муж і жонка раўнапраўныя ў сяме йных адносінах.
Бацькі або асобы, якія іх замяняюць, маюць права і абавязаны
выхоўваць дзяцей, клапаціцца аб іх здароўі, развіцці і навучанні.
Дзіця не павінна падвяргацца жорсткаму абыходжанню або знявазе ,
прыцягвацца да работ, якія могуць нане сці шкоду яго фізічнаму,
разумоваму або маральнаму развіццю. Дзе ці абавязаны клапаціцца
пра бацькоў, а таксама пра асоб, якія іх замяняюць, і аказваць ім
дапамогу.
Ар тыкул 33. Кожнаму гарантуе цца свабода поглядаў,
пе ракананняў і іх свабоднае выказванне .Ніхто не можа быць
прымушаны да выказвання сваіх пе р акананняў або адмовы ад іх.
Манапалізацыя сродкаў масавай інфармацыі дзяржавай,
грамадскімі аб'яднаннямі або асобнымі грамадзянамі, а таксама
цэнзура не дапускаюцца.
Ар тыкул 34. Грамадзянам Рэспублікі Бе ларусь гарантуе цца права
на атрыманне , захоўванне і распаўсюджванне поўнай, дакладнай і
свое часовай інфармацыі аб дзе йнасці дзяржаўных органаў,
грамадскіх аб'яднанняў, аб палітычным, эканамічным і міжнародным
жыцці, стане навакольнага асяроддзя.
Дзяржаўныя органы, грамадскія аб'яднанні, службовыя асобы
аб авязаны даць грамадзяніну Рэспублікі Бе ларусь магчымасць
азнаё міцца з матэрыяламі, якія закранаюць яго правы і законныя
інтарэсы.
Ар тыкул 35. Свабода сходаў, мітынгаў, вулічных шэсцяў,
дэманстрацый і піке тавання, якія не парушаюць правапарадак і
правы інш ых грамадзян Рэспублікі Бе ларусь, гарантуе цца дзяржавай.
Парадак правядзе ння ўказаных ме рапрые мстваў вызначаецца
законам.
Ар тыкул 36. Кожны мае права на свабоду аб'яднанняў.
Суддзі, пракурорскія работнікі, супрацоўнікі органаў унутраных
спраў, Кантрольна й палаты Рэспублікі Бе ларусь, органаў бяспе кі,
вае ннаслужачыя не могуць быць чле намі палітычных партый і іншых
грамадскіх аб'яднанняў, якія дамагаюцца палітычных мэт.
Ар тыкул 37. Грамадзяне Рэспублікі Бе ларусь маюць права
ўдзе льнічаць у вырашэнні дзяржаўн ых спраў як непасрэдна, так і
праз свабодна выбраных прадстаўнікоў. Не пасрэдны ўдзе л грамадзян
у кіраванні справамі грамадства і дзяржавы забяспе чваецца
правядзе ннем рэфе рэндумаў, абме ркаваннем прае ктаў законаў і

пытанняў рэспубліканскага і мясцовага значэ ння, іншымі
вызначанымі законам спосабамі.
Ар тыкўл 38. Грамадзяне Рэспублікі Бе ларусь маюць права
свабодна выбіраць і быць выбранымі ў дзяржаўныя органы на аснове
ўсе агульнага, роўнага, прамога выбарчага права пры тайным
галасаванні.
Ар тыкул 39. Грамадзя не Рэспублікі Бе ларусь у адпаве днасці са
сваімі здольнасцямі, прафе сійнай падрыхтоўкай маюць права
роўнага доступу да любых пасад у дзяржаўных органах.
Ар тыкул 40. Кожны мае права накіроўваць асабістыя або
кале ктыўныя звароты ў дзяржаўныя органы.
Дзяржаў ныя органы, а таксама службовыя асобы абавязаны
разгле дзець зварот і даць адказ па сутнасці ў вызначаны законам
тэрмін. Адмова ад разгляду пададзенай заявы павінна быць пісьмова
матываванай.
Ар тыкул 41. Грамадзянам Рэспублікі Бе ларусь гарантуе цца права
на працу як найбольш годны спосаб самасцвярджэння чалаве ка, гэта
значыць права на выбар прафе сіі, роду заняткаў і работы ў
адпаве днасці з прызваннем, здольнасцямі, адукацыяй, прафе сійнай
падрыхтоўкай і з улікам грамадскіх патрэбнасце й, а таксама на
здаровыя і бяспе чныя ўмовы працы.
Дзяржава стварае ўмовы для поўнай занятасці насе льніцтва. У
выпадку не занятасці асобы па не зале жных ад яе прычынах ё й
гарантуецца навучанне новым спецыяльнасцям і павышэнне
кваліфікацыі з улікам грамадскіх патрэбнасцей, а таксама дапамога
па бе спрацоўі ў адпаве днасці з законам.
Грамадзяне маюць права на абарону сваіх эканамічных і
сацыяльных інтарэсаў, уключаючы права на аб'яднанне ў
прафе сійныя саюзы, заключэнне кале ктыўных дагавораў
(пагадне нняў) і права на забастоўку.
Прымусо вая праца забараняецца, акрамя работы або службы,
якая вызначае цца прыгаворам суда або ў адпаве днасці з законам аб
надзвычайным і вае нным становішчы.
Ар тыкул 42. Асобы, якія працуюць па найму, маюць права на
ўзнагароджанне за выкананую работу ў адпаве днас ці з яе колькасцю,
якасцю і грамадскім значэнне м, але не ніжэй устаноўле нага
дзяржавай мінімальнага разме ру. Ж анчыны і мужчыны, дарослыя і
непаўнале тнія маюць права на роўнае ўзнагароджанне за працу
роўнай вартасці.
Ар тыкул 43. Працоўныя маюць права на ад пачынак. Для тых,
хто працуе па найму, гэта права забяспе чваецца ўстанаўле нне м

рабочага тыдня, які не пе равышае 40 гадзін, скарочанай
працягласцю работы ў начны час, прадастаўле ннем штогадовых
аплатных водпускаў, дзё н штотыднё вага адпачынку.
Ар тыкул 44. Д зяржава гарантуе кожнаму права ўласнасці.
Уласнік мае права валодаць, карыстацца і распараджацца
маёмасцю як аднаасобна, так і суме сна з іншымі асобамі.
Не датыкальнасць уласнасці, права яе атрымання ў спадчыну
ахоўваюцца законам.
Прымусовае адчужэнне маё масці дапускае цца толькі па матывах
грамадскай неабходнасці пры захаванні ўмоў і парадку, вызначаных
законам, са свое часовым і поўным кампенсаванне м кошту адчужанай
маёмасці, а таксама згодна з прыгаворам суда.
Ажыццяўле нне права ўласнасці не павінна нано сіць шкоды
навакольнаму асяроддзю, гісторыка -культурным каштоўнасцям,
уціскаць правы і абараняе мыя законам інтарэсы іншых асоб.
Ар тыкул 45. Грамадзянам Рэспублікі Бе ларусь гарантуе цца права
на ахову здароўя, уключаючы бясплатнае лячэнне ў дзяржаўных
устан овах аховы здароўя. Права грамадзян Рэспублікі Бе ларусь на
ахову здароўя забяспе чваецца таксама развіццё м фізічнай культуры і
спорту, ме рамі па аздараўле ннюнавакольнага асяроддзя, магчымасцю
карыстання аздараўле нчымі ўстановамі, удасканальваннем аховы
прац ы.
Ар тыкул 46. Кожны мае права на спрыяльнае навакольнае
асяроддзе і на пакрыццё шкоды, прычыне най парушэннем гэтага
права.
Ар тыкул 47. Грамадзянам Рэспублікі Бе ларусь гарантуе цца права
на сацыяльнае забе спячэнне ў старасці, у выпадку хваробы,
інваліднас ці, страты працаздольнасці, страты карміце ля і ў іншых
выпадках, прадугле джаных законам. Дзяржава праяўляе асаблівы
клопат аб асобах, якія страцілі здароўе пры абароне дзяржаўных і
грамадскіх інтарэсаў.
Ар тыкул 48. Грамадзяне Рэспублікі Бе ларусь маюць пра ва на
жыллё . Гэта права забяспе чвае цца развіццём дзяржаўнага,
грамадскага і прыватнага жыллё вага фонду, садзе йнічанне м
грамадзянам у набыцці жылля.
Ніхто не можа быць адвольна пазбаўлены жылля.
Ар тыкул 49. Кожны мае права на адукацыю.
Гарантуюцца даступ насць і бясплатнасць агульнай сярэдняй і
прафе сійна -тэхнічнай адукацыі.
Сярэдняя спе цыяльная і вышэйшая адукацыя даст упная для ўсіх у
адпаве днасці са здольнасцямі кожнага. Кожны можа на конкурснай

аснове бясплатна атрымаць адпаве дную адукацыю ў дзяржаўных
навучальных установах.
Ар тыкул 50. Кожны мае права захоўваць сваю нацыянальную
прынале жнасць, таксама як ніхто не можа быць прымушаны да
вызначэння і ўказання нацыянальнай прыналежнасці.
Знявага нацыянальнай годнасці караецца згодна з законам.
Кожны ма е права карыстацца роднай мовай, выбіраць мову
зносін. Дзяржава гарантуе ў адпаве днасці з законам свабоду выбару
мовы выхавання і навучання.
Ар тыкул 51. Кожны мае права на ўдзе л у культу рным жыцці.
Гэта права забяспе чваецца агульнадаступнасцю каштоўнасце й
айчыннай і сусве тнай культу ры, якія знаходзяцца ў дзяржаўных і
грамадскіх фондах, развіццём се ткі культу рна -асве тных устаноў.
Свабода мастацкай, навуковай, тэхнічнай творчасці і выкладання
гарантуецца.
Інтэле ктуальная ўласнасць ахоўваецца законам.
Ар ты кул 52. Кожны, хто знаходзіцца на тэрыторыі Рэспублікі
Бе ларусь, абавязаны выконваць яе Канстытуцыю, законы і паважаць
нацыянальныя традыцыі.
Ар тыкул 53. Кожны абавязаны паважаць годнасць, правы,
свабоды, законныя інтарэсы іншых асоб.
Ар тыкул 54. Кожны а бавязаны бе рагчы гісторыка -культурную
спадчыну і іншыя культ урныя каштоўнасці.
Ар тыкул 55. Ахова прыроднага асяроддзя — абавязак кожнага.
Ар тыкул 56. Грамадзяне Рэспублікі Бе ларусь абавязаны прымаць
удзе л у фінансаванні дзяржаўных расходаў шляхам выплаты
дзяржаўных падаткаў, пошлін і іншых плацяжоў.
Ар тыкул 57. Абарона Рэспублікі Бе ларусь — абавязак і
свяшчэнны доўг грамадзяніна Рэспублікі Бе ларусь. Парадак
праходжання вайсковай службы, падставы і ўмовы вызвале ння ад
вайсковай службы ці заме на яе альтэрн атыўнай вызначаюцца
законам.
Ар тыкул 58. Ніхто не можа быць прымушаны да выканання
абавязкаў, якія не прадугле джаны Канстытуцыяй Рэспублікі Бе ларусь
і яе законамі, ці да адмаўлення ад сваіх правоў.
Ар тыкул 59. Дзяржава абавязана прымаць усе даступныя ё й
ме ры дзе ля стварэння ўнутранага і міжнароднага парадку,
не абходнага для поўнага ажыццяўле ння правоў і свабод грамадзян
Рэспублікі Бе ларусь, прадугле джаных Канстытуцыяй.
Ар тыкул 60. Дзяржаўныя органы, службовыя і іншыя асобы, якім
даве рана выкананне дзяржа ўных функцый, абавязаны ў межах сваё й

кампе тэнцыі прымаць не абходныя ме ры для ажыццяўлення і абароны
правоў і свабод асобы.
Гэтыя органы і асобы нясуць адказнасць за дзе янні, якія
парушаюць правы і свабоды асобы.
Ар тыкул 61. Кожнаму гарантуе цца абарона я го правоў і свабод
кампе тэнтным, не зале жным і непрадузятым судом у вызначаныя
законам тэрміны.
З мэтай абароны правоў, свабод, гонару і годнасці грамадзяне
маюць права спагнаць у судовым парадку як маё масную шкоду, так і
матэрыяльнае кампе нсаванне маральн ай шкоды.
Ар тыкул 62. Кожны мае права на юрыдычную дапамогу для
ажыццяўле ння і абароны правоў і свабод, у тым ліку права
карыстацца ў любы момант дапамогай адвакатаў і іншых сваіх
прадстаўнікоў у су дзе , іншых дзяржаўных органах, органах мясцовага
кіраванн я, на прадпрыемствах, ва ўстановах, у арганізацыях,
грамадскіх аб'аднаннях і ў адносінах са службовымі асобамі і
грамадзянамі. У выпадках, прадугле джаных законам, юрыдычная
дапамога аказваецца за кошт дзяржаўных сродкаў.
Процідзе янне аказанню прававой дап амогі ў Рэспубліцы Бе ларусь
забараняецца.
Ар тыкул 63. Ажыццяўле нне прадугле джаных гэтай
Канстытуцыяй правоў і свабод асобы можа быць прыпынена толькі ва
ўмовах надзвычайнага або вае ннага становішча ў парадку і межах,
вызначаных Канстытуцыяй і законам.
Пр ы ажыццяўленні асобых ме р у пе рыяд надзвычайнага
становішча не могуць абмяжоўвацца правы, прадугле джаныя ў
артыкуле 24, час тцы трэцяй артык ула 25 , артык улах 26, 31
Канстытуцыі.

РАЗДЗЕЛ III .
В ЫБАРЧАЯ СІСТ ЭМ А. РЭФ ЕРЭНДУМ

ГЛАВ А 1.
В ЫБАРЧАЯ СІСТ ЭМ А

Ар тыкул 64. Выбары дэпутатаў і іншых асоб, якія выбіраюцца на
дзяржаўныя пасады народам, з'яўляюцца ўсе агульнымі: права выбі –
раць маюць грамадзяне Рэспублікі Бе ларусь, якія дасягнулі 1 8 гадоў.
У выбарах не ўдзе льнічаюць грамадзяне , прызнаныя судом
не дзе яздольным і, асобы, якія ўтрымліваюцца па прыгавору суда ў
ме сцах пазбаўле ння волі. У галасаванні не прымаюць удзе лу асобы, у

адносінах да якіх у парадку, устаноўле ным крымінальна –
працэсуальным заканадаўствам, выбрана ме ра стрымання —
утрыманне пад вартай. Любое пра мое або ўскоснае абме жаванне
выбарчых правоў грамадзян у іншых выпадках з'яўляецца
не дапушчальным і караецца згодна з законам.
Ар тыкул 65. Узроставы цэнз дэпутатаў і іншых асоб, якія
выбіраюцца на дзяржаўныя пасады, вызначае цца адпаве днымі
законамі, калі іншае не прадугле джана Канстытуцыяй.
Ар тыкул 66. Выбары з'яўляюцца свабоднымі: выбаршчык
асабіста вырашае , ці ўдзе льнічаць яму ў выбарах і за каго галасаваць.
Падрыхтоўка і правядзе нне выбараў праводзяцца адкрыта і
галосна.
Ар тыкул 67. Выбары з'яўляюцца роўнымі: выбаршчыкі маюць
роўную колькасць галасоў.
Колькасць выбаршчыкаў у кожнай выбарчай акрузе павінна быць
прыкладна роўнай.
Кандыдаты, якія выбіраюцца на дзяржаўныя пасады народам,
удзе льнічаюць у выбарах на роўных падставах.
Ар тыкул 68. Выбары з 'яўляюцца прамымі: дэпутаты выбіраюцца
грамадзянамі не пасрэдна.
Ар тыкул 69. Галасаванне на выбарах з'яўляе цца тайным:
кантроль за воле выяўле ннем выбаршчыкаў у ходзе галасавання
забараняецца.
Ар тыкул 70. Права вылучэння кандыдатаў у дэпутаты нале жыць
грам адскім аб'яднанням, працоўным кале ктывам і грамадзянам у
адпаве днасці з законам.
Ар тыкул 71. Расходы на падрыхтоўку і правядзенне выбараў
ажыццяўляюцца за кошт дзяржавы ў межах выдзе ле ных на гэтыя
мэты сродкаў.
Ар тыкул 72. Правядзенне выбараў забяспе чваю ць выбарчыя
камісіі.
Парадак правядзе ння выбараў вызначаецца законамі Рэспублікі
Бе ларусь.
Выбары не праводзяцца ў пе рыяд надзвычайнага або ваеннага
становішча.
ГЛАВ А 2.

РЭФ ЕРЭНДУМ (НАРОДНАЕ ГАЛА САВ АННЕ)

Ар тыкул 73. Для вырашэння важнейшых пытанняў дзяржаўнага
і грамадскага жыцця могуць праводзіцца рэспубліканскія і мясцовыя
рэфе рэндумы.
Ар тыкул 74. Рэспубліканскія рэфе рэндумы назначаюцца
Вярхоўным Саве там Рэспублікі Бе ларусь па прапанове Прэзідэнта
Рэспублікі Бе ларусь або не менш як 450 тысяч грама дзян, якія
валодаюць выбарчым правам.
Вярхоўны Саве т не пазней чым за 30 дзён пасля ўнясе ння на яго
разгляд у адпаве днасці з законам прапаноў Прэзідэнта або грамадзян
аб правядзенні рэфе рэндуму абавязаны назначыць дату правядзе ння
рэспубліканскага рэфе рэн думу.
Пытанне аб правядзе нні рэспубліканскага рэфе рэндуму можа
быць разгле джана Вярхоўным Саве там таксама па ініцыятыве не
менш як 70 дэпутатаў Вярхоўнага Саве та Рэспублікі Бе ларусь.
Ар тыкул 75. Мясцовыя рэфе рэндумы назначаюцца адпаве днымі
мясцовымі прад стаўнічымі органамі па сваё й ініцыятыве або па
прапанове не менш дзе сяці працэнтаў грамадзян, якія валодаюць
выбарчым правам і пражываюць на адпаве днай тэрыторыі.
Ар тыкул 76. Рэфе рэндумы праводзяцца шляхам усе агульнага,
свабоднага, роўнага і тайнага галас авання.
У рэфе рэндумах удзе льнічаюць грамадзяне Рэспублікі Бе ларусь,
якія валодаюць выбарчым правам.
Ар тыкул 77. Рашэнні, прынятыя рэфе рэндумам, могуць быць
адмене ны або змене ны толькі шляхам рэфе рэндуму, калі іншае не
будзе вызначана рэфе рэндумам.
Ар ты кул 78. Парадак правядзе ння рэспубліканскіх і мясцовых
рэфе рэндумаў, а таксама пе ралік пытанняў, якія не могуць быць
выне се ны на рэфе рэндум, вызначаюцца законам Рэспублікі Бе ларусь.

РАЗДЗЕЛ IV .
ЗАКАНАДАЎЧАЯ, В ЫКАНАЎЧАЯ І СУДОВ АЯ ЎЛАД А

ГЛАВ А 3.
В ЯРХОЎНЫ САВ ЕТ РЭСПУБЛІКІ БЕ ЛАРУСЬ

Ар тыкул 79. Вярхоўны Саве т Рэспублікі Бе ларусь з'я ўляе цца
найвышэйшым прадстаўнічым пастаянна дзе ючым і адзіным
заканадаўчым органам дзяржаўнай улады Рэспублікі Бе ларусь.

Ар тыкул 80. Вярхоўны Саве т складае цца з 260 дэпутатаў , як ія
выбіраюцца грамадзянамі Рэспублікі Бе ларусь.
Дэпутатам Вярхоўнага Саве та можа быць любы грамадзянін
Рэспублікі Бе ларусь, які валодае выбарчым правам і дасягнуў 21 года.
Ар тыкул 81. Т эрмін паўнамоцтваў Вярхоўнага Саве та — пяць
гадоў.
Паўнамоцтвы Вярхо ўнага Саве та могуць быць датэрмінова
спыне ны па пастанове Вярхоўнага Саве та, прынятай большасцю не
менш як дзве трэці ад выбраных дэпутатаў.
Выбары новага складу Вярхоўнага Саве та назначаюцца не пазне й
чым за тры ме сяцы да заканчэння паўнамоцтваў Вярхоўна га Саве та.
Ар тыкул 82. Пе ршае пасяджэнне Вярхоўнага Саве та склікаецца
Цэнтральнай камісіяй Рэспублікі Бе ларусь па выбарах і правядзе нню
рэспубліканскіх рэфе рэндумаў не пазней чым праз 30 дзё н пасля
выбараў.
Ар тыкул 83. Вярхоўны Саве т Рэспублікі Бе ларусь:
1) назначае рэспубліканскія рэфе рэндумы;
2) прымае і змяняе Канстытуцыю;
3) прымае законы і пастановы і ажыццяўляе кантроль за іх
выкананнем;
4) дае тлумачэнне Канстытуцыі і законаў;
5) назначае чарговыя выбары дэпутатаў Вярхоўнага Саве та і
мясцовых Саве таў дэпутатаў; выбары Прэзідэнта;
6) утварае Цэнтральную камісію па выбарах і правядзе нню
рэспубліканскіх рэфе рэндумаў;
7) выбірае Канстытуцыйны Суд Рэспублікі Бе ларус ь, Вя рхоўны Суд
Рэспублікі Бе ларусь, Выш эйшы Гаспадарчы Суд Рэспублікі Бе ларусь,
Ге не ральнага пракурора Рэспублікі Бе ларусь, Старшыню і Саве т
Кантрольнай палаты Рэспублікі Бе ларусь, Стар шыню і чле наў
Праўле ння Нацыянальнага банка Рэспублікі Бе ларусь;
8) вызначае парадак вырашэння пытанняў адміністрацыйна –
тэрытарыяльнага ўладкавання дзяр жавы;
9) вызначае асноўныя напрамкі ўнутранай і зне шняй палітыкі
Рэспублікі Бе ларусь;
10) зацвярджае рэспубліканскі бюджэт, справаздачу аб яго
выкананні, нарматывы адлічэнняў ад агульнадзяржаўных падаткаў і
даходаў у мясцовыя бюджэты;
11) устанаўлівае р эспубліканскія падаткі і зборы, ажыццяўляе
кантррль за грашовай эмісіяй;
12) ратыфікуе і дэнансуе міжнародныя дагаворы Рэспублікі
Бе ларусь;

13) прымае рашэнні аб амністыі;
14) вызначае вае нную дактрыну;
15) аб'яўляе вайну і заключае мір;
16) устанаўлі вае дзяржаўныя ўзнагароды, класныя чыны і званні
Рэспублікі Бе ларусь;
17) прымае пастановы аб роспуску мясцовых Саве таў дэпутатаў і
назначае новыя выбары ў выпадку сістэматычнага або грубага
парушэння імі патрабаванняў заканадаўства;
18) адмяняе распарад жэнні Старшыні Вярхоўнага Саве та
Рэспублікі Бе ларусь у выпадках, калі яны супярэчаць законам і
пастановам Вярхоўнага Саве та.
Вярхоўны Саве т можа вырашаць іншыя пытанні ў адпаве днасці з
Канстытуцыяй.
Ар тыкул 84. Галасаванне на пасяджэннях Вярхоўнага Саве т а
ажыццяўляе цца дэпутатамі асабіста.
Законы і пастановы Вярхоўнага Саве та лічацца прынятымі пры
ўмове , што за іх прагаласавала большасць выбраных дэпутатаў, калі
іншае не прадугле джана Канстытуцыяй.
Прынятыя законы ў дзе сяцідзё нны тэрмін з дня прыняцця
накіроўваюцца на подпіс Прэзідэнту.
Ар тыкул 85. Вярхоўны Саве т выбірае з ліку дэпутатаў Вя рхоўнага
Саве та Старшыню Вярхоўнага Саве та, Пе ршага наме сніка Старшыні
Вярхоўнага Саве та і наме снікаў Старшыні Вярхоўнага Саве та.
Ар тыкул 86. Старшыня Вярхоўнага Сав е та выбіраецца тайным
галасаванне м. Ён падсправаздачны Вярхоўнаму Саве ту.
Ар тыкул 87. Старшыня Вярхоўнага Саве та Рэспублікі Бе ларусь:
1) ажыццяўляе агульнае кіраўніцтва падрыхтоўкай пытанняў, якія
падлягаюць разгляду Вярхоўным Саве там;
2) вядзе пасяджэн ні Вярхоўнага Саве та;
3) прадстаўляе Вярхоўны Саве т у адносінах з органамі і
арганізацыямі ўнутры краіны і за мяжой;
4) падпісвае пастановы, прынятыя Вярхоўным Саве там;
5) прадстаўляе Вярхоўнаму Саве ту кандыдатуры для выбрання на
пасады Пе ршага наме снік а і наме снікаў Старшыні Вярхоўнага
Саве та, Гене ральнага пракурора, Старшыні Кантрольнай палаты;
6) кіруе работай апарату Вярхоўнага Саве та.
Старшыня Вярхоўнага Саве та выдае распараджэнні.
Пе ршы наме снік і наме снікі Старшыні Вярхоўнага Саве та
Рэспублікі Бе ларусь выконваюць па даручэнню Старшыні Вярхоўнага
Саве та асобныя яго абавязкі і замяшчаюць Старшыню Вярхоўнага

Саве та ў выпадку яго адсутнасці або не магчымасці ажыццяўлення ім
сваіх абавязкаў.
Ар тыкул 88. Вярхоўны Саве т выбірае з ліку дэпутатаў
пастаянныя камісіі і іншыя органы для вядзе ння законапрае ктнай
работы, папярэдняга разгляду і падрыхтоўкі пытанняў, якія
адносяцца да ве дання Вярхоўнага Саве та, ажыццяўле ння кантролю
за выкананне м законаў.
У выпадк у не абходнасці Вярхоўны Саве т можа ствараць сле дчыя,
рэвізійныя і іншыя часовыя камісіі.
Ар тыкул 89. Для арганізацыі работы Вярхоўнага Саве та
стварае цца Прэзідыум Вярхоўнага Саве та Рэспублікі Бе ларусь.
У склад Прэзідыума Вярхоўнага Саве та ўваходзяць Стар шыня
Вярхоўнага Саве та, Пе ршы наме снік Старшыні Вярхоўнага Саве та,
наме снікі Старшыні Вярхоўнага Саве та і дэпутаты ў парадку,
прадугле джаным Рэгламе нтам Вярхоўнага Саве та.
Прэзідыум Вярхоўнага Саве та ўзначальвае Старшыня Вярхоўнага
Саве та.
Ар тыкул 90. Пр ава заканадаўчай ініцыятывы ў Вярхоўным
Саве це Рэспублікі Бе ларусь нале жыць дэпутатам Вярхоўнага Саве та,
пастаянным камісіям Вярхоўнага Саве та, Прэзідэнту, Вярхоўнаму
Суду, Вышэйшаму Гаспадарчаму Суду, Ге не ральнаму пракурору,
Кантрольнай палаце , Нацыянальн аму банку, а таксама грамадзянам,
якія валодаюць выбарчым правам, у колькасці не ме нш як 50 тысяч
чалаве к.
Ар тыкул 91. Паўнамоцтвы Вярхоўнага Саве та захоўваюцца да
адкрыцця пе ршага пасяджэння Вярхоўнага Саве та новага склікання.
Ар тыкул 92. Дэпутат Вярхоў нага Саве та ажыццяўляе свае
паўнамоцтвы ў Вярхоўным Саве це на прафе сійнай аснове або па яго
жаданню не парываючы з вытворчай або службовай дзе йнасцю.
Дэпутатамі Вярхоўнага Саве та не могуць быць Прэзідэнт, чле ны
Кабіне та Міністраў, суддзі, а таксама іншыя асобы, якія назначаюцца
на пасаду Прэзідэнтам або па ўзгадне нню з ім.
Ар тыкул 93. Дэпутат Вярхоўнага Саве та не нясе юрыдычнай
адказнасці за сваю дзейнасць у Вярхоўным Саве це , якая
ажыццяўляе цца ў адпаве днасці з Канстытуцыяй, як у пе рыяд
выканання дэпутацк іх паўнамоцтваў, так і пасля іх спынення.
Дэпутат Вярхоўнага Саве та не можа быць прыцягнуты да
крымінальнай адказнасці, арыштаваны, іншым чынам пазбаўле ны
асабістай свабоды без згоды Вярхоўнага Саве та, акрамя выпадкаў
затрымання на ме сцы ўчыне ння злачынст ва.

Крымінальная справа супраць дэпутата Вярхоўнага Саве та можа
быць узбуджана Ге не ральным пракурорам са згоды Вярхоўнага
Саве та, а ў пе рыяд паміж се сіямі — са згоды Прэзідыума Вярхоўнага
Саве та.
Ар тыкул 94. Парадак дзейнасці Вярхоўнага Саве та, яго орган аў і
дэпутатаў вызначаецца Рэгламентам Вярхоўнага Саве та, які
прымае цца Вярхоўным Саве там і падпісваецца яго Старшынёй, а
таксама іншымі заканадаўчымі актамі Рэспублікі Бе ларусь.
ГЛАВ А 4.

ПРЭЗІДЭНТ РЭСПУБЛІКІ БЕЛ АРУСЬ

Ар тыкул 95. Прэзідэнт Рэспублікі Б е ларусь з'яўляе цца кіраўніком
дзяржавы і выканаўчай улады.
Ар тыкул 96. Прэзідэнтам можа быць выбраны грамадзянін Рэс –
публікі Бе ларусь не маладзе йшы за 35 гадоў, які валодае выбарчым
правам і пражывае ў Рэспубліцы Бе ларусь не менш дзе сяці гадоў.
Ар тыкул 9 7. Прэзідэнт выбірае цца не пасрэдна народам
Рэспублікі Бе ларусь. Т эрмін паўнамоцтваў Прэзідэнта — пяць гадоў.
Адна і тая ж асоба можа быць Прэзідэнтам не больш двух тэрмінаў.
Кандыдаты на пасаду Прэзідэнта вылучаюцца не менш чым 70
дэпутатамі Вярхоўнага Са ве та, грамадзянамі Рэспублікі Бе ларусь —
пры наяўнасці не ме нш як 100 тысяч подпісаў выбаршчыкаў.
Выбары Прэзідэнта назначаюцца Вярхоўным Саве там не пазне й
чым за пяць ме сяцаў і праводзяцца не пазней чым за два ме сяцы да
сканчэння тэрміну паўнамоцтваў пап ярэдняга Прэзідэнта.
Калі пасада Прэзідэнта аказалася вакантнай, выбары
праводзяцца не ране й чым праз 30 дзё н і не пазней чым праз 70 дзё н
з дня адкрыцця вакансіі.
Ар тыкул 98. Лічыцца, што выбары адбыліся, калі ў галасаванні
прынялі ўдзе л больш паловы гр амадзян Рэспублікі Бе ларусь, уклю –
чаных у спіс выбаршчыкаў.
Прэзідэнт лічыцца выбраным, калі за яго прагаласавала больш як
палова грамадзян Рэспублікі Бе ларусь, якія прынялі ўдзе л у галаса –
ванні.
Калі ні адзін з кандыдатаў не набраў не абходнай колькасці
галасоў, то ў дв ухтыднё вы тэрмін праводзіцца другі тур галасавання
па двух кандыдатах, якія атрымалі найбольшую колькасць галасоў
выбаршчыкаў. Выбраным лічыцца кандыдат у Прэзідэнты, які
атрымаў пры паўторным галасаванні больш паловы галасоў
выбаршчыкаў, ш то прынялі ўдзе л у галасаванні.

Парадак правядзення выбараў Прэзідэнта вызначае цца законам
Рэспублікі Бе ларусь.
Ар тыкул 99. Прэзідэнт заступае на пасаду пасля прынясе ння
Прысягі наступнага зме сту:
«Заступаючы на пасаду Прэзідэнта Рэспублікі Бе ларусь, у р ачыста
клянуся служыць народу Рэспублікі Бе ларусь, выконваць Канстыту –
цыю і законы Рэспублікі Бе ларусь, добрасумле нна выконваць ускла –
дзе ныя на мяне высокія абавязкі».
Прысяга прыносіцца ва ўрачыстай абстаноўцы на спецыяльным
пасяджэнні Вярхоўнага Саве та Рэспублікі Бе ларусь не пазне й двух
ме сяцаў з дня выбрання Прэзідэнта. З моманту прынясення Прысягі
нававыбраным Прэзідэнтам паўнамоцтвы папярэдняга Прэзідэнта
спыняюцца.
Ар тыкул 100. Прэзідэнт Рэспублікі Бе ларусь :
1) прымае ме ры па ахове суве рэнітэту, н ацыянальнай бяспе кі і
тэрытарыяльнай цэласнасці Рэспублікі Бе ларусь, забе спячэнню
палітычнай і эканамічнай стабільнасці, захоўванню правоў і свабод
грамадзян;
2) кіруе сі стэмай органаў выканаўчай улады і забяспе чвае іх
узае мадзеянне з прадстаўнічымі орган амі;
3) стварае і скасоўвае міністэрствы , дзяржаўныя камітэты і іншыя
цэнтральныя органы кіравання Рэспублікі Бе ларусь;
4) са згоды Вярхоўнага Саве та назначае і вызваляе ад пасады
Прэм'е р -міністра, яго наме снікаў, міністраў заме жных спраў,
фінансаў, абар оны, унутраных спраў, Старшыню Камітэта
дзяржаўнай бяспе кі; назначае і вызваляе ад пасады іншых чле наў
Кабіне та Міністраў; прымае адстаўку ўказаных у гэтым пункце асоб;
5) прадстаўляе Вярхоўнаму Саве ту кандыдатуры для выбрання на
пасады Старшыні Канстытуц ыйнага Суда, Старшыні Вярхоўнага
Суда, Старш ыні Выш эйшага Гаспадарчага Суда, Старшыні
Праўле ння Нацыянальнага банка;
6) штогод прадстаўляе Вярхоўнаму Саве ту даклады аб становішчы
дзяржавы, па ўласнай ініцыятыве або па прапанове Вярхоўнага
Саве та інфармуе Вярхоўны Саве т Рэспублікі Бе ларусь аб рэалізацыі
ўнутранай і зне шняй палітыкі Рэспублікі Бе ларусь;
7) звяртае цца з пасланнямі да народа Рэспублікі Бе ларусь і
Вярхоўнага Саве та;
8) паве дамляе Вярхоўнаму Саве ту аб Праграме дзе йнасці Кабіне та
Міністраў;

9) мае права ўдзе льнічаць у рабоце Вярхоўнага Саве та і яго
органаў, выступаць пе рад імі ў любы час з прамовай або
паве дамле нне м;
10) назначае суддзяў Рэспублікі Бе ларусь, акрамя тых, выбранне
якіх адне сена да кампе тэнцыі Вярхоўнага Саве та;
11) назначае інш ых службовых асоб, пасады якіх вызначаны ў
адпаве днасці з законам, калі іншае не прадугле джана Канстытуцыяй;
12) вырашае пытанні аб прыёме ў грамадзянства Рэспублікі
Бе ларусь, яго спыненні і прадастаўленні прытулку;
13) узнагароджвае дзяржаўнымі ўзнагаро дамі, прысвойвае
класныя чыны і званні;
14) ажыццяўляе памілаванне асуджаных грамадзян;
15) прадстаўляе дзяржаву ў адносінах з іншымі краінамі і
міжнароднымі арганізацыямі;
16) вядзе пе рагаворы і падпісвае міжнародныя дагаворы,
назначае і адклікае дыпла матычных прадстаўнікоў Рэспублікі
Бе ларусь у заме жных дзяржавах і пры міжнародных арганізацыях;
17) прымае даве рчыя і адзыўныя граматы акрэдытаваных пры ім
дыпламатычных прадстаўнікоў заме жных дзяржаў;
18) у выпадку стыхійнага бе дства, катастрофы, а такс ама
бе спарадкаў, што суправаджаюцца гвалтам ці пагрозай гвалту з боку
групы асоб і арганізацый, у выніку якіх узнікае не бяспе ка жыццю і
здароўю людзей, тэрытарыяльнай цэласнасці і існаванню дзяржавы,
уводзіць на тэрыторыі Рэспублікі Бе ларусь або ў асобных яе
мясцовасцях надзвычайнае становішча з унясе нне м у трохдзённы
тэрмін прынятага рашэння на зацвярджэнне Вярхоўнага Саве та;
19) у выпадках, прадугле джаных законам, мае права адкласці
правядзе нне забастоўкі або прыпыніць яе не больш чым на
двухме сячны тэрм ін;
20) падпісвае законы, мае права не пазне й чым у дзе сяцідзённы
тэрмін з дня атрымання закона вярнуць яго са сваімі пярэчаннямі ў
Вярхоўны Саве т для паўторнага абме ркавання і галасавання. Калі
Вярхоўны Саве т большасцю не менш як дзве трэці ад выбраных
дэпутатаў пацве рдзіць ране й прынятае ім рашэнне , Прэзідэнт
абавязаны падпісаць закон у трохдзё нны тэрмін; няве рнуты ва
ўказаны тэрмін закон лічыцца падпісаным;
21) мае права адмяняць акты падве дамных яму органаў
выканаўчай улады;
22) прыпыняе рашэнні мясц овых Саве таў дэпутатаў у выпадку
не адпаве днасці іх закону;
23) узначальвае Саве т Бяспе кі Рэспублікі Бе ларусь;

24) з'яўляе цца Галоўнакамандуючым Узброе нымі Сіламі Рэспублікі
Бе ларусь;
25) уводзіць на тэрыторыі Рэспублікі Бе ларусь у в ыпадку вае ннай
пагроз ы або нападу вае ннае становішча, аб'яўляе поўную або
частковую мабілізацыю;
26) ажыццяўляе іншыя паўнамоцтвы, ускладзе ныя на яго
Канстытуцыяй і законамі.
Прэзідэнт не мае права дэле гаваць якім -небудзь органам ці
службовым асобам свае паўнамоцтвы як кіраў ніка дзяржавы.
Ар тыкул 101. Прэзідэнт выдае ў ме жах сваіх паўнамоцтваў указы
і распараджэнні, арганізуе і кантралюе іх выкананне .
Ар тыкул 102. Прэзідэнт не можа займаць іншыя пасады,
атрымліваць апрача заработнай платы грашовыя ўзнагароджанні, за
выключэ нне м ганарараў за творы навукі, літаратуры і мастацтва.
Прэзідэнт прыпыняе чле нства ў палітычных партыях і іншых
грамадскіх аб'яднаннях, якія дамагаюцца палітычных мэт, на ўве сь
тэрмін паўнамоцтваў.
Ар тыкул 103. Прэзідэнт можа ў любы час падаць у адстаўк у.
Адстаўка Прэзідэнта прымае цца Вярхоўным Саве там.
Ар тыкул 104. Прэзідэнт можа быць зняты з пасады ў выпадку
парушэння Канстытуцыі або ўчыне ння ім злачынства, а таксама
датэрмінова вызвалены ад пасады пры не магчымасці выканання ім
сваіх абавязкаў па стан у здароўя пастановай Вярхоўнага Саве та,
прынятай большасцю не менш як дзве трэці ад выбраных дэпутатаў
Вярхоўнага Саве та.
Пытанне аб зняцці Прэзідэнта можа быць пастаўле на па
прапанове не ме нш як 70 дэпутатаў Вярхоўнага Саве та. Заключэнне
аб парушэнні Прэ зідэнтам Канстытуцыі дае цца Канстытуцыйным
Судом, аб учыненні злачынства — спе цыяльнай камісіяй Вярхоўнага
Саве та. З моманту вынясе ння заключэння Канстытуцыйнага Суда аб
парушэнні Канстытуцыі ці заключэння спе цыяльнай камісіі аб
учыне нні злачынства Прэзідэ нт не можа выконваць свае абавязкі да
вынясення Вярхоўным Саве там адпаве днага рашэння.
У выпадку зняцця Прэзідэнта ў сувязі з учыненне м злачынства
справа па сутнасці абвінавачання разглядае цца Вярхоўным Судом.
Ар тыкул 105. У выпадку вакансіі пасады Прэзі дэнта або
немагчымасці выканання ім сваіх абавязкаў яго паўнамоцтвы да
прынясення Прысягі нававыбраным Прэзідэнтам пе раходзяць да
Старшыні Вярхоўнага Саве та.
У гэтым выпадку абавязкі Старшыні Вярхоўнага Саве та
пе раходзяць да Пе ршага наме сніка Старшыні Вяр хоўнага Саве та.

Ар тыкул 106. Для рэалізацыі паўнамоцтваў выканаўчай улады ў
галінах эканомікі, зне шняй палітыкі, абароны, нацыянальнай бяспе кі,
аховы грамадскага парадку і іншых сфе рах дзяржаўнага кіраўніцтва
пры Прэзідэнце Рэспублікі Бе ларусь стварае цца Кабіне т Міністраў
Рэспублікі Бе ларусь.
Ар тыкул 107. Кабіне т Міністраў складае свае паўнамоцтвы пе рад
нававыбраным Прэзідэнтам.
Чле ны Кабіне та Міністраў назначаюцца і вызваляюцца ад пасады
Прэзідэнтам. Прэм'е р -міністр, яго наме снікі, міністры заме жных
спр аў, фінансаў, абароны, унутраных спраў, Старшыня Камітэта
дзяржаўнай бяспе кі назначаюцца і вызваляюцца ад пасады
Прэзідэнтам са згоды Вярхоўнага Саве та.
Прэм'е р -міністр ажыццяўляе непасрэднае кіраўніцтва дзейнасцю
Кабіне та Міністраў, падпісвае акты Кабіне та Міністраў, якія маюць
абавязковую сілу на ўсё й тэрыторыі Рэспублікі Бе ларусь, выконвае
іншыя ўскладзе ныя на яго функцыі.
Вярхоўны Саве т мае права заслухаць справаздачу любога члена
Кабіне та Міністраў па пытаннях выканання законаў. У выпадку
парушэння ч ленам Кабіне та Міністраў Канстытуцыі і законаў
Вярхоўны Саве т мае права паставіць пе рад Прэзідэнтам пытанне аб
датэрміновым вызвале нні яго ад пасады.
Ар тыкул 108. Кампе тэнцыя Кабіне та Міністраў, парадак яго
дзе йнасці вызначаюцца на аснове Канстытуцыі Зако нам аб Кабіне це
Міністраў Рэспублікі Бе ларусь.

ГЛАВ А 5.
СУД
Ар тыкул 109. Судовая ўлада ў Рэспубліцы Бе ларусь нале жыць
судам.
Судаўладкаванне ў Рэспубліцы Бе ларусь вызначае цца законам.
Утварэнне надзвычайных судоў забараняе цца.
Ар тыкул 110. Суддзі пры ажыццяўле нні правасуддзя не залежныя
і падпарадкоўваюцца толькі закону.
Якое -не будзь умяшанне ў дзе йнасць суддзяў па выкананню
правасуддзя не дапушчальнае і цягне адказнасць па закону.
Ар тыкул 111. Суддзі не могуць ажыццяўляць
прадпрымальніцкую дзейнасць, выконваць іншую аплатную работу,
акрамя выкладчыцкай і навукова -дасле дчай, не звязанай з
займаннем штатных пасад.

Падставы для выбрання (назначэння) суддзяў на пасады і іх
вызвале ння прадугле джваюцца законам.
Ар тыкул 112. Суды ажыццяўляюць правасуддзе н а аснове
Канстытуцыі, законаў і прынятых у адпаве днасці з імі іншых
нарматыўных актаў.
Калі пры разглядзе канкрэтнай справы суд прыйдзе да вываду аб
не адпаве днасці нарматыўнага акта Канстытуцыі або іншаму закону,
ё н прымае рашэнне ў адпаве днасці з Канстыт уцыяй і законам і
ставіць ва ўстаноўле ным парадку пытанне аб прызнанні дадзе нага
нарматыўнага акта не канстытуцыйным.
Ар тыкул 113. Справы ў судах разглядаюцца кале гіяльна, а ў
прадугле джаных законам выпадках — аднаасобна суддзямі.
Ар тыкул 114. Разбор спра ў ва ўсіх судах адкрыты.
Слуханне спраў у закрытым судовым пасяджэнні дапускаецца
толькі ў выпадках, вызначаных законам, з захаванне м усіх правіл
судаводства.
Ар тыкул 115. Правасуддзе ажыццяўляе цца на аснове
спаборнасці і роўнасці бакоў у працэсе .
Ар тык ул 116. Бакі маюць права на абскарджанне рашэнняў,
прыгавораў і іншых судовых пастаноў.

РАЗДЗЕЛ V.
М ЯСЦОВ АЕ КІРАВ АННЕ І САМ АКІРАВ АННЕ
Ар тыкул 117. Мясцовае кіраванне і самакіраванне ажыццяўля –
е цца грамадзянамі праз мясцовыя Саве ты дэпутатаў, выканаўчыя і
распарадчыя органы, органы тэрытарыяльнага грамадскага самакіра –
ван ня, мясцовыя рэфе рэндумы, сходы і іншыя формы прамога ўдзе лу
ў дзяржаўных і грамадскіх справах.
Ар тыкул 118. Мясцовыя Саве ты дэпутатаў выбіраюцца
грамадзянамі адпаве дных адміністрацыйна -тэрытарыяльных адзінак
тэрмінам на чатыры гады.
Ар тыкул 119. Мясцовыя Саве ты дэпутатаў, выканаўчыя і
распарадчыя органы ў ме жах кампе тэнцыі вырашаюць пытанні
мясцовага значэння зыходзячы з агульнадзяржаўных інтарэсаў і
інтарэсаў насе льніцтва, якое пражыв ае на адпаве днай тэрыторыі,
выконваюць рашэнні вышэйстаячых дзяржаўных органаў.
Ар тыкул 120. Да выключнай кампе тэнцыі мясцовых Саве таў
дэпутатаў нале жаць:
зацвярджэнне праграм эканамічнага і сацыяльнага развіцця,
мясцовых бюджэтаў і справаздач аб іх выка нанні;

устанаўле нне ў адпаве днасці з законам мясцовых падаткаў і
збораў;
вызначэнне ў межах, устаноўленых законам, парадку кіравання і
распараджэння камунальнай уласнасцю;
назначэнне мясцовых рэфе рэндумаў.
Ар тыкул 121. Мясцовыя Саве ты дэпутатаў, выкана ўчыя і
распарадчыя органы на падставе дзе ючага заканадаўства прымаюць
рашэнні, якія маюць абавязковую сілу на адпаве днай тэрыторыі.
Ар тыкул 122. Рашэнні мясцовых Саве таў дэпутатаў, якія не
адпавядаюць заканадаўству, адмяняюцца вышэйстаячымі Саве тамі
дэпут атаў.
Рашэнні мясцовых выканаўчых і распарадчых органаў, якія не
адпавядаюць заканадаўству, адмяняюцца адпаве днымі Саве тамі
дэпутатаў, выш эйстаячымі выканаўчымі і распарадчымі органамі, а
таксама Прэзідэнтам Рэспублікі Бе ларусь.
Рашэнні мясцовых Саве таў дэпутатаў, іх выканаўчых і
распарадчых органаў, якія абмяжоўваюць ці парушаюць правы,
свабоды і законныя інтарэсы грамадзян, а таксама ў іншых
прадугле джаных заканадаўствам выпадках могуць быць
абскарджаны ў суд.
Ар тыкул 123. У выпадку сіс тэматычнага або грубага парушэння
мясцовым Саве там дэпутатаў патрабаванняў заканадаўства ё н можа
быць распушчаны Вярхоўным Саве там. Іншыя падставы
датэрміновага спынення паўнамоцтваў мясцовых Саве таў дэпутатаў
вызначаюцца законам.
Ар тыкул 124. Кампе тэнцыя, парадак стварэ ння і дзе йнасці
органаў мясцовага кіравання і самакіравання вызначаюцца законам.

РАЗДЗЕЛ V I .
ДЗЯРЖ АЎНЫ КАНТ РОЛЬ І НАГЛЯД

ГЛАВ А 6.
КАНСТ ЫТ УЦЫЙНЫ СУД РЭ СПУБЛІКІ КЕЛАРУСЬ

Ар тыкул 125. Кантроль за канстытуцыйнасцю нарматыўных
актаў у дзяржаве ажыццяўляе цца Канстытуцыйным Судом Рэспублікі
Бе ларусь.
Ар тыкул 126. Канстытуцыйны Суд Рэспублікі Бе ларусь
выбірае цца Вярхоўным Саве там Рэспублікі Бе ларусь з кваліфікаваных
спе цыялістаў у галіне права ў колькасці 11 суддзяў. Т эрмін

паўнамоцтваў членаў Канстытуцыйнага Суда — 11 гадоў. Гранічны
ўзрост чле наў Канстытуцыйнага Суда — 60 гадоў.
Асобы, выбраныя ў Канстытуцыйны Суд, не могуць ажыццяўляць
прадпрымальніцкую дзейнасць, выконваць іншую аплатную работу,
акрамя выкладчыцкай і навукова -дасле дчай работы, не звязанай з
займаннем штатных пасад.
Асобы, выбраныя ў Канстытуцыйны Суд, маюць права ў любы час
падаць у адстаўку.
Прамое або ўскоснае ўздзеянне на Канстытуцыйны Суд або яго
чле наў, звязанае з дзейнасцю па ажыццяўле нню канстытуцыйнага
кантролю, не дапушчальнае і ц ягне адказнасць па закону.
Ар тыкул 127. Канстытуцыйны Суд па прапановах Прэзідэнта,
Старшыні Вярхоўнага Саве та, пастаянных камісій Вярхоўнага
Саве та, не ме нш як 70 дэпутатаў Вярхоўнага Саве та, Вярхоўнага
Суда, В ышэйшага Гаспадарчага Суда, Гене ральнага пра курора дае
заключэнні:
аб адпаве днасці законаў, міжнародных дагаворных і іншых
абавязаце льстваў Рэспублікі Бе ларусь Кансты туцыі, міжнародна –
прававым актам, ратыфікаваным Рэспублікай Бе ларусь;
аб адпаве днасці прававых актаў міждзяржаўных утварэнняў, у
які я ўваходзіць Рэспубліка Бе ларусь, указаў Прэзідэнта, пастаноў
Кабіне та Міністраў, а таксама актаў Вярхоўнага Суда, Вышэйшага
Гаспадарчага Суда, Ге не ральнага пракурора, якія маюць нарматыўны
характар, Канстытуцыі, законам і міжнародна -прававым актам,
ратыфі каваным Рэспублікай Бе ларусь.
Канстытуцыйны Суд мае права паводле свайго ме ркавання
разгле дзець пытанне аб адпаве днасці нарматыўных актаў любога
дзяржаўнага органа, грамадскага аб'яднання Канстытуцыі і законам,
міжнародна -прававым актам, ратыфікаваным Рэс публікай Бе ларусь.
Ар тыкул 128. Нарматыўныя акты, міжнародныя дагаворныя або
іншыя абавязаце льствы, прызнаныя Канстытуцыйным Судом
не канстытуцыйнымі з прычыны парушэння імі правоў і свабод
чалаве ка, лічацца не маючымі юрыдычнай сілы ў цэлым ці ў пэўнай іх
частцы з моманту прыняцця адпаве днага акта.
Іншыя нарматыўныя акты дзяржаўных органаў і грамадскіх
аб'яднанняў, міжнародныя дагаворныя або іншыя абавязаце льствы,
прызнаныя Канстытуцыйным Судом неадпаве днымі Канстытуцыі,
законам або міжнародна -прававым ак там, ратыфікаваным
Рэспублікай Бе ларусь, лічацца страціўшымі сілу ў цэлым або ў пэўнай
іх частцы з моманту, які вызначае цца Канстытуцыйным Судом.

Нарматыўна -прававыя акты міждзяржаўных утварэнняў, у якія
ўваходзіць Рэспубліка Бе ларусь, прызнаныя Канстытуц ыйным Судом
не адпаве днымі Канстытуцыі, законам або міжнародна -прававым
актам, лічацца нядзе ючымі на тэрыторыі Рэспублікі Бе ларусь у цэлым
або ў пэўнай іх частцы з моманту, які вызначае цца Канстытуцыйным
Судом.
Канстытуцыйны Суд выносіць рашэнні простай бо льшасцю
галасоў ад поўнага складу суддзяў.
Ар тыкул 129. Заключэнні Канстытуцыйнага Суда з'яўляюцца
канчатковымі, абскарджанню і апратэставанню не падлягаюць.
Ар тыкул 130. Канстытуцыйны Суд мае права ўносіць прапановы
ў Вярхоўны Саве т аб не абходнасці змян е нняў і дапаўненняў
Канстытуцыі, а таксама аб прыняцці і змяне нні законаў. Т акія
прапановы падлягаюць абавязковаму разгляду Вярхоўным Саве там.
Ар тыкул 131. Асобы, выбраныя ў Канстытуцыйны Суд, не могуць
быць прыцягнуты да крымінальнай адказнасці, арыштава ны, іншым
спосабам пазбаўлены асабістай свабоды бе з згоды Вярхоўнага Саве та,
акрамя выпадкаў затрымання на ме сцы ўчынення злачынства.
Крымінальная справа супраць члена Канстытуцыйнага Суда можа
быць узбуджана Ге не ральным пракурорам са згоды Вярхоўнага
Сав е та.
Ар тыкул 132. Кампе тэнцыя, арганізацыя і парадак дзе йнасці
Канстытуцыйнага Суда вызначаюцца законам.

ГЛАВ А 7.
ПРАКУРАТ УРА

Ар тыкул 133. Нагляд за дакладным і аднастайным выкананне м
законаў міністэрствамі і іншымі падве дамнымі Кабіне ту Міністраў
орга намі, мясцовымі прадстаўнічымі і выканаўчымі органамі,
прадпрыемствамі, арганізацыямі і ўстановамі, грамадскімі
аб'яднаннямі, службовымі асобамі і грамадзянамі ўскладае цца на
Ге не ральнага пракурора Рэспублікі Бе ларусь і падначаленых яму
пракурораў.
Пракур атура ажыццяўляе нагляд за выкананне м законаў пры
рассле даванні злачынстваў, адпаве днасцю закону судовых рашэнняў
па грамадзянскіх, крымінальных справах і справах аб
адміністрацыйных правапарушэннях, у выпадках, прадугле джаных
законам, праводзіць папярэдня е сле дства, падтрымлівае дзяржаўнае
абвінавачанне ў судах.

Ар тыкул 134. Адзіную і цэнтралізаваную сістэму органаў
пракуратуры ўзначальвае Ге не ральны пракурор, які выбіраецца
Вярхоўным Саве там.
Ніжэйстаячыя пракуроры назначаюцца Ге не ральным пракурорам.
Ар тыкул 135. Гене ральны пракурор і ніжэйстаячыя пракуроры
незалежныя ў ажыццяўленні сваіх паўнамоцтваў і кіруюцца толькі
законам. У сваё й дзейнасці Гене ральны пракурор падсправаздачны
Вярхоўнаму Саве ту.
Ар тыкул 136. Кампе тэнцыя, арганізацыя і парадак дзе йн асці
органаў пракуратуры вызначаюцца законам.

ГЛАВ А 8.
КАНТ РОЛЬНАЯ ПАЛАТ А РЭСПУБЛІКІ БЕ ЛАРУСЬ

Ар тыкул 137. Кантроль за выкананне м рэспубліканскага
бюджэту, выкарыстанне м дзяржаўнай уласнасці, выкананнем актаў
Вярхоўнага Саве та, якія рэгулююць адносіны д зяржаўнай уласнасці,
гаспадарчыя, фінансавыя і падатковыя адносіны, ажыццяўляе
Кантрольная палата.
Ар тыкул 138. Кантрольная палата ўтварае цца Вярхоўным
Саве там, дзе йнічае пад яго кіраўніцтвам і падсправаздачная яму.
Ар тыкул 139. Старшыня Кантрольнай пала ты выбіраецца
Вярхоўным Саве там тэрмінам на пяць гадоў.
Ар тыкул 140. Кампе тэнцыя, арганізацыя і парадак дзе йнасці
Кантрольнай палаты вызначаюцца законам.

РАЗДЗЕЛ V II .
Ф ІНАНСАВ А -КРЭДЫТ НАЯ СІСТ ЭМ А РЭСПУБЛІКІ БЕ ЛАРУСЬ

Ар тыкул 141. Фінансава -крэдытная сіст эма Рэспублікі Бе ларусь
уключае бюджэтную сістэму, банкаўскую сістэму, а таксама
фінансавыя сродкі пазабюджэтных фондаў, прадпрыемстваў,
устаноў, арганізацый і грамадзян.
На тэрыторыі Рэ спублікі Бе ларусь праводзіцца адзіная бюджэтна –
фінансавая, падатковая , грашова -крэдытная, валютная палітыка.
Ар тыкул 142. Бюджэтная сістэма Рэспублікі Бе ларусь уключае
рэспубліканскі і мясцовыя бюджэты.
Даходы бюджэту фарміруюцца за кошт падаткаў, якія
вызначаюцца законам, іншых абавязковых плацяжоў, а таксама
іншых пасту пленняў.

Агульнадзяржаўныя расходы ажыццяўляюцца за кошт
рэспубліканскага бюджэту ў адпаве днасці з яго расходнай часткай.
У адпаве днасці з законам у Рэспубліцы Бе ларусь могуць стварацца
пазабюджэтныя фонды.
Ар тыкул 143. Парадак складання, зацвярджэння і выканання
бюджэтаў і дзяржаўных пазабюджэтных фондаў вызначаецца
законам.
Ар тыкул 144. Справаздача аб выкананні рэспубліканскага
бюджэту прадстаўляе цца на разгляд Вярхоўнага Саве та не пазне й
пяці ме сяцаў з дня заканчэння справаздачнага фінансавага года.
Справаздачы аб выкананні мясцовых бюджэтаў падаюцца на
разгляд адпаве дных Саве таў дэпутатаў у вызначаны заканадаўствам
тэрмін.
Справаздачы аб выкананні рэспубліканскага і мясцовых
бюджэтаў публікуюцца.
Ар тыкул 145. Банкаўская сіс тэма Рэспублікі Бе ларусь складае цца
з Нацыянальнага банка Рэспублікі Бе ларусь і іншых банкаў.
Нацыянальны банк рэгулюе крэдытныя адносіны, грашовае
абарачэнне , вызначае парадак разлікаў і валодае выключным правам
эмісіі грошай.

РАЗДЗЕЛ V III .
ДЗЕЯННЕ К АНСТ ЫТ УЦЫІ РЭСПУБЛІКІ БЕ ЛАР УСЬ І П АРАДАК
ЯЕ ЗМ ЯНЕННЯ

Ар тыкул 146. Канстытуцыя валодае найвышэйшай юрыдычнай
сілай. Законы і іншыя акты дзяржаўных органаў выдаюцца на
падставе і ў адпаве днасці з Канстытуцыяй Рэспублікі Бе ларусь.
У выпадку разыходжання закона з Канстытуцыяй дзейніча е
Канстытуцыя, а ў выпадку разыходжання іншага нарматыўнага акта
з законам дзе йнічае закон.
Ар тыкул 147. Пытанне аб змяне нні і дапаўне нні Канстытуцыі
разглядаецца Вярхоўным Саве там па ініцыятыве не ме нш як 150
тысяч грамадзян Рэспублікі Бе ларусь, якія вал одаюць выбарчым
правам, не менш як 40 дэпутата ў Вярхоўнага Саве та, Прэзідэнта,
Канстытуцыйнага Суда.
Ар тыкул 148. Закон аб змяненні і дапаўне нні Канстытуцыі можа
быць прыняты пасля двух абме ркаванняў і адабрэнняў Вярхоўным
Саве там з праме жкам не ме нш трох ме сяцаў.

Змяненні і дапаўненні ў Канстытуцыі не праводзяцца ў пе рыяд
надзвычайнага становішча, а таксама ў апошнія шэсць ме сяцаў
паўнамоцтваў Вярхоўнага Саве та.
Ар тыкул 149. Канстытуцыя, законы аб унясенні ў яе змяненняў і
дапаўне нняў, аб увядзе нні ў дз е янне Канстытуцыі і ў казаных законаў,
акты аб тлумачэнні Канстытуцыі лічацца прынятымі, калі за іх
прагаласавала не ме нш як дзве трэці ад выбраных дэпутатаў
Вярхоўнага Саве та.
Змяненні і дапаўне нні Канстытуцыі могуць быць праве дзе ны праз
рэфе рэндум. Рашэн не аб змяненні і дапаўненні Канстытуцыі шляхам
рэфе рэндуму лічыцца прынятым, калі за яго прагаласавала большасць
грамадзян, уне се ных у спісы для галасавання.
СТАРШЫНЯ ВЯРХО ЎНАГА САВ ЕТА РЭСПУБЛІКІ БЕЛАРУСЬ М. Г РЫ Б
15 сакавіка 1994 г.
г. Мінск

ЗАКОН РЭ СПУБ ЛІКІ БЕ ЛАРУСЬ
Аб пар адку ўступлення ў сілу Канстытуц ыі Рэспублікі
Белар усь

Ар тыкул 1. Канстытуцыя Рэспублікі Бе ларусь уст упае ў сілу з дня
яе апублікавання, за выключэнне м яе асобных палажэнняў, якія
ўступаюць у сілу ў парадку і тэрміны, ус таноўле ныя гэтым Законам.
Ар тыкул 2. Дзень прыняцця Канстытуцыі Рэспублікі Бе ларусь
аб'яўляе цца святочным днё м.
Ар тыкул 3. У дзень уступле ння ў сілу Канстытуцыі Рэспублікі
Бе ларусь спыняецца дзе янне артыкулаў Канстытуцыі Рэспублікі
Бе ларусь 197 8 года з наступнымі з мяненнямі і дапаўне ннямі, калі
іншае не прадугле джана гэтым Законам, а таксама Закона Рэспублікі
Бе ларусь ад 25 жніўня 199 1 года «Аб наданні статуса
канстытуцыйнага закона Дэкларацыі Вярхоўнага Саве та Рэспублікі
Бе ларусь аб дзяржаўным суве рэнітэце Рэспублі кі Бе ларусь».
Ар тыкул 4. Законы, указаныя ў Канстытуцыі Р эспублікі Бе ларус ь,
павінны быць прыняты на працягу двух гадоў пасля яе ўступле ння ў
сілу. У мэтах забе спячэння безумоўнага выканання прынятай
Канстытуцыі Рэ спублікі Бе ларусь у тварыць Канстыт уцыйны Суд

Рэспублікі Бе ларусь у ме сячны тэрмін з дня ўступле ння ў сілу
Канстытуцыі Рэспублікі Бе ларусь.
Ар тыкул 5. Законы і іншыя нарматыўныя акты да прывядзе ння
іх у адпаве днасць з Канстытуцыяй Рэспублікі Бе ларусь дзе йнічаюць у
той частцы, у якой яны не супярэ чаць Канстытуцыі Рэспублікі
Бе ларусь.
Ар тыкул 6. На працягу двух гадоў пасля ўступлення ў сілу
Канстытуцыі Рэспублікі Бе ларусь павінны быць прыняты законы, якія
рэгулююць пе раход да рэалізацыі правоў, прадугле джаных у
артыкулах 30 (у частцы свабоднага пе р амяшчэння і выбару ме сца
жыхарства ў межах Рэспублікі Бе ларусь), 46 Канстытуцыі Рэспублікі
Бе ларусь. Гэты пе раход павінен быць заве ршаны не пазне й пяці гадоў
пасля ўступле ння ў сілу адпаве дных законаў.
Ар тыкул 7. Народныя дэпутаты Рэспублікі Бе ларусь захо ўваюць
свае паўнамоцтвы да адкрыцця пе ршага пасяджэння Вярхоўнага
Саве та Рэспублікі Бе ларусь т рынаццатага склікання.
Паўнамоцтвы Вярхоўнага Саве та Рэспублікі Бе ларусь дванац ца –
тага склікання, яго Прэзідыума, Старш ыні Вярхоўнага Саве та Рэспуб –
лікі Бе ларус ь, прадугле джаныя Канстытуцыяй Рэспублікі Бе ларусь
1978 года з наступнымі змяненнямі і дапаўненнямі, захоўваюцца да
застўпле ння Прэзідэнта Рэспублікі Бе ларусь на пасаду, а паўнамоцтвы
Саве та Міністраў Рэспублікі Бе ларусь — да сфарміравання ў парадку,
праду гле джаным Канстытуцыяй 1994 года, Кабіне та Міністраў
Рэспублікі Бе ларусь.
Пасля заступле ння Прэзідэнта Рэспублікі Бе ларусь на пасаду Вяр –
хоўны Саве т Рэспублікі Бе ларусь дванаццатага склікання, яго Прэзі –
дыум і Старш ыня Вярхоўнага Саве та Рэспублікі Бе ларус ь ажыццяў –
ляюць паўнамоцтвы, прадугле джаныя Канстытуцыяй 1994 года.
Службовыя асобы, выбраныя або назначаныя Вярхоўным Саве там
Рэспублікі Бе ларусь дванаццатага склікання, захоўваюць свае
паўнамоцтвы на працягу тэрмінаў, устаноўле ных заканадаўствам.
Ар тык ул 8. Устанавіць, што на афіцыйных бланках, пячатках,
штампах і іншых афіцыйных дакументах дапускаецца на працягу
1994 -199 5 гадоў выкарыс танне назвы «Саве т народных дэпутатаў»
заме ст назвы «Саве т дэпутатаў».
Ар тыкул 9. Даручыць Старш ыні Вярхоўнага Саве та Рэспублікі
Бе ларусь падпісаць Канстытуцыю Рэспублікі Бе ларусь.
СТ АРШЫНЯ ВЯРХО ЎНАГА САВЕТ А РЭ СПУБЛІКІ Б ЕЛАРУСЬ
М. ГРЫБ
15 сакавіка 199 4 г.
г. Мінск