For optimal readability, we highly recommend downloading the document PDF, which you can do below.
Document Information:
- Year: 2006
- Country: Transnational
- Language: Kurdish
- Document Type: Publication
- Topic: Assessments,CSO Framework Legislation
This document has been provided by the
International Center for Not-for-Profit Law (ICNL).
ICNL is the leading source for information on th e legal environment for civil society and public
participation. Since 1992, ICNL has served as a resource to civil society leaders, government
officials, and the donor community in over 90 countries.
Visit ICNL’s Online Library at
https://www.icnl.org/knowledge/library/index.php
for further resources and research from countries all over the world.
Disclaimers Content. The information provided herein is for general informational and educational purposes only. It is not intended and should not be
construed to constitute legal advice. The information contai ned herein may not be applicable in all situations and may not, after the date of
its presentation, even reflect the most current authority. Noth ing contained herein should be relied or acted upon without the benefit of legal
advice based upon the particular facts and circumstances pres ented, and nothing herein should be construed otherwise.
Translations. Translations by ICNL of any materials into other languages are intended solely as a convenience. Translation accuracy is not
guaranteed nor implied. If any questions arise related to the accuracy of a translation, please refer to the original language official version of
the document. Any discrepancies or differences created in the tr anslation are not binding and have no legal effect for compliance or
enforcement purposes.
Warranty and Limitation of Liability. Although ICNL uses reasonable efforts to include ac curate and up-to-date information herein, ICNL
makes no warranties or representations of any kind as to its a ccuracy, currency or completeness. You agree that access to and u se of this
document and the content thereof is at your own risk. ICNL discl aims all warranties of any kind, express or implied. Neither ICNL nor any
party involved in creating, producing or delivering this document shall be liable for any damages whatsoever arising out of access to, use of
or inability to use this document, or any e rrors or omissions in the content thereof.
ًکىب يدُێو ی ًڵَ يَارخکێر یاسای ۆب ییج ًو جوازاق یواک ثسیَ
International Center for Not -for -Profit Law
1126 16th St., NW Suite 400
Washington, DC 20036 USA
ًذ ًل نۆف-: 202 -452 -8600
صکاف-: 202 -452 -8555
infoicnl@icnl.org
ثسیل کێچ( ًحسیل ًج ی ًودرکحخ يَ ) يَارخکێر یواکاسای ۆب ًییمُکحاو ناک
ًئ دطیل‌می ًج ًودرکرخ يَ ًی( ،كمحرلا‌حمئال checklist) ًییریرت ًل ًواڵاخ‌َ ًرطیُێپ‌ی ًل‌‌َ
ًوایاضای ًٌ‌اد ًک‌دێت ًت‌ۆت يُێڕ يَارخکێر‌یراتَراک‌یوَُچ ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد یو
ًئ،نَارژێڕاد ًرطیل‌م ًی ًت يدَُض ًٌ‌ۆت ًطڵ ًئ‌یوذواگو يَ ًیاضای‌ۆخائ‌ی یک
يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد يژۆرپ‌نای‌دێت‌اضای‌اجىئ،یو ًچ‌اذ،اطی ًل‌ذو ًگ ًوَُمو‌ڵ
ًپ ًض يَارکذو يدُێو ًڵَ ًییذ يد‌اذواک دێجوُگ. ًئ ًرطیل‌م ًی ًت ًثرػپ ًت‌هرض ًىیژێُذ‌َ يَ ًی
يدامائ يَارک ًک ًکىت ی( يدُێو ڵَي يَارخکێر‌یاضای‌ۆت‌ییذ جوازال‌یواک- ًو دطیَ) ًئ یماجو
يَاد ًئ‌ۆت، ًم‌م ًت ًرض ًل‌رذایز‌یواذاڵَ‌یذرۆپار‌َ‌اضای 150 يد ًڵَ يَارکۆک‌خ يَ ًذ َ
ًوَارکیغ ًذ يَ ًودرکخاض‌ۆت يَ ًىێُغُێر‌ی يَات يدُێو ًڵَ ًییذ ناک. يد ًل‌یرایواز‌دێرواُذ ًضر
،رۆجَارۆج‌یواذاڵَ ًت ًػیواذاڵَ‌یواکاطێر‌َ‌اضای يَ ًل‌یرایواز،راکائ‌یواکاطێر، ًضر
ًت ًتَاٌ‌َ‌ییراذغ ًمُکح‌ییغ‌خ- ًمۆک‌یَارخکێر ًگڵ ًم‌ی يد ًل،یو ًپڵام ًئ‌یڕ م
ًکىت ًی يَ ًت يد ًل‌دێرىێٍت‌دض www.icnl.org ًک‌َ، ًذ ًتات‌یگۆل ًذ ًل‌ناک ًرىیئ ًٌ‌دێور ًی.
1. دازائ یىحساراپ ًیی ًىب يڕ ًییج ناک
1.1 ًمۆک یَارخکێر یواىێٍکێپ ًگڵ ًم ی يد یو . ًییدازائ‌یىرضاراپ
ًىت‌يڕ ًییذ يدار‌یواک ًوَُتدرگ‌َ‌هیڕتر يَ ًوَُتۆک‌َ يَ ًوازاُخیرغائ‌ی ًئ‌یاوام يَ
يد ًگ ًی ًرطیُێپ‌دێو ًگێر ًت‌دێرذت يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد ًت‌یو یدازائ
ًت‌کێپ ًٌ،هێرىێ يَر ًئ‌یاوام‌اٌ يَ ًی ًمۆک‌یکێَارخکێر‌خاکاو‌دطیُێپ ًگڵ ی
ًم يد ًک‌یو ًیاض ًمیذ ًىع ًٌ‌یَ ًئ‌ییاضای‌ییکلااچ‌دێواُرت‌اذ‌دێت ماجو
خاذت .
1.2 ندرکرامۆجی ًمۆک یَارخکێر ًگڵ ًم ی يد نی: ًرطیُێپ یواکاضای
يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد یو ًت يُێغ ًی باد‌ک ًک‌هێرژێڕ یراتَراک
يَ‌نایودرکرامۆذ ًک‌ک ًیاض ًییذ ًم‌یک ًىع کێراک‌یَ ۆت‌دێت‌ناضائ‌ی ًٌ َُم
ًک کێض( ًم‌نای‌دێت‌ییاضائ ًىع یَ) ًت‌هواُرت‌َ ًئ‌ییارێخ يذت‌یماجو َ‌ن
ًثوارگ ًو‌اٌ دێت.
1.3 يد ًحس ی ندرکرامۆج : ًئ يد‌َ ًرض ًی يد‌ی ًڵَ يذیاد‌خ ًم ًت‌َ‌دێىێرز يرایضرپر ًل
ًک‌یواذێپ ًیاض ًمیذ ًىع ًت‌یَ يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد ،یو ًرطیُێپ
ًک ًرطیاغ‌یواض ،دێت‌اذێذ‌یَاجوُگ‌یڕۆپطپ‌َ َ ًپداد يَر ًوار يراک یواک
ًپار دێىێڕ. ًرطیُێپ ًواذ‌دێرواُرت ًل يرایڕت ًک یودرکرامۆذ‌کێذاک‌دێرذت‌ی
ًپ‌کێَارخکێر ًض ن‌ذوي َ‌خاک ًٍێذ‌دێرواُرت ًوَُچڵ يَ ًئ‌ی يرایڕت‌م ًل‌دێرکت‌ی
ًیاگداد ک. ًئ‌ۆخ ًگ يدر ًرض ًودرکرامۆذ‌ی ًک ًئ،دێت‌اگداد ًرطیُێپ‌اضَ دێرواُرت
ًیاگداد‌یلا ًٍێذ‌رذاڵات‌یک ًوَُچڵ يَ ی ًئ يرایڕت‌َ دێرکت.
1.4 ییحطگ یرامۆج. ًئ ًگ يَارخکێر‌ر ًل‌ناک ًی امۆذ‌رذایز‌نای‌هێُغ‌ک نای‌هتارک‌ر
ًماد ًرطیُێپ،هت‌ارز ًی ًٌ‌ییوامرػیو‌ییرػگ‌یرامۆذ‌ک ًٌ‌ۆت‌دێت ًئ‌َُم‌‌َ
ًواَارخکێر ًمۆک‌ی ًگڵ ًم‌ی يد ًٌ‌َ‌یو يد‌ناَُم ێذاگت‌نایرض( ًض‌ير ًئ‌یاڕ يَ ی
ير ًگو ًچَاو‌یرذ‌یىێُغ ًٌ‌یی یوامرػیو‌ییرامۆذ‌ۆت‌هت)
1.5 يَار نذواحس ( فاقیا) ًٌ ، يُڵ ًوذواض يَ ( لح) یزاسکاپ َ ، ( ةیفصج .)
ًرطیُێپ يد ًرض ًت‌یاڵات‌ی يُێڕ ًمۆک‌یکێَارخکێر‌یودرت ًگڵ ًم‌ی يد دێواُرت‌یو
ًت يرائ ًمََز ًواذو ًییکلااچ يُتار‌یواک ًک،دیىێرض ًیاض ًم‌ییذ ًىع یۆخ‌یَ
ًٌ يُثڵ ًرێىێغ يَ ًئ‌َ، ًواڵام‌َ‌کڵُم‌َ ًٌ‌ی ًی ًت‌یذ يرێُگ اگداد‌یکێرایڕت‌ی‌َ ًت
ًئ ًل‌یواذماجو ًیلا يَارخکێر‌ن ًک ًیۆخ يَ، خاکت‌یزاطکاپ. ًرطیُێپ ًگێر دێرذت
يد ًض‌نای‌ندرکرامۆذ‌یاگرض ًپ ًت‌اگداد‌نای‌رایرغر يُێغ ًی یراثجیئ‌یک
ًٌ ًمۆک‌یَارخکێر‌یوَُت ًگڵ ًم‌ی يد ًذ‌دێرگتار‌یو ًل‌اٍو ًڵاح ییراکلێػێپ‌یذ
ًض ًذَ،اذرخ ًئ‌یاَد‌اٍو يَ ًکی يَارکێل‌یاَاد ًودرکرضار‌یراک يَ ًئ خاذت‌ماجو
ًئ‌ۆت ًییراکلێػێپ‌َ ًییاضای ًئ‌نای‌ی ًییللاخ ًت،ی يُێپ‌ماڵ ًتاپ‌ی ًو‌ذو َُتي. ۆت
ًج ًودرکرخ يَ ًل يَ ی ًفام ًىت‌يڕ ًییذ ًرطیُێپ،هێرکاو‌لێػێپ‌ناک ًٌ َُم
يَار ًوازاُخڵداو‌یکێىذرگار‌َ‌نذوارض ًت ًض ًپر يَاد‌یرغر دێت‌ییر.
1.6 ًم ًب َارذێپێر ییکلااچ َ ثس.
أ. ًرطیُێپ يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد يَ‌یو ًٌ‌ک ًل‌ر يراَ ًی یرذ‌یک
ًمام‌ییاضای ًڵ ًل‌نای ًگ ًگێر‌َ‌دێرکت‌ڵ ینا ًئ‌ییکلااچ‌دێرذت ذت‌ماجوي‌ن ۆت
ًت يژر يَ ًئ‌ییذو ناماذوي نایواک ًٌ، يَر ًگێر‌اٌ ینا ًت‌ۆت‌یکلااچ‌دێرذت يژر يَ ییذو
" يرێخ ًمَ یذو" ًئ ذت‌ماجوي‌ن.
ب. ًمۆک‌یَارخکێر ًگڵ ًم‌ی يد ًیلا‌یو ًض‌یکێو‌ير ییکي ًل َ‌هرغڕاد‌َ‌ناىێٍکێپ
ًضایض‌یێُذَاذ ًتات‌َ‌خ ًذ ًییرػگ ًرطیُێپ‌َ،ناک ًٌ‌یۆت ًت‌دێت ییدازائ
ًٌ‌یضات ًئ‌َُم ًواراتَراک‌َ ًک‌خاکت ێج ًیات‌ی ًگ‌یخ نایێُذَاذ‌دێواُرت‌َ‌هل
ير‌َ‌خاکت ًىخ ًت‌دێرگثێل‌نای ًضایض‌َ ًواذ يد‌ی ًڵَ ًػیذ يَ ًک ًت رادرک
ًئ ًئ‌َ‌نَاد‌یماجو ًواَ ًک‌نایػی نرایىػێپ‌ارػێٌ.
ج. ًٌ ًمۆک‌یکێَارخکێر‌ر ًگڵ ًم‌ی يد یو ًئ ًگ‌‌ر ییکلااچ ًئ خاکت‌ۆذَ ( يَ ک
ًیات ًذ‌یواذێپخ یرضَرذو ًپ، يَر يدر ًمسخ،یی ًمۆک‌ییرازُگذ ًیاڵ ًئ‌ۆت‌ییذ‌‌َ
ًک ًواض ًٌ‌نایزذیێئ‌ی ًی داذ،) ًک یرطیُێپ ًت يَ یىذرگر ًڵۆم‌خ( جزاجا) نای
رگخًو ًت ًثیاذ‌یىێُغُێر‌یر‌خ ل‌دێتي یلا يد ًیاگرض يد‌یک ًڵَ ًذ يَ، ًئ اضَ
ًرطیُێپ ًٌ ًئ‌نام ًم‌َ‌اطێر‌َ ًواىێُغُێر‌َ‌جر ی ًڵۆم يَ‌خ هذرگر ًک ًت ًضر
ًکاذ‌ییکلااچ ًک يَارخکێر‌َ‌ش يد‌َ‌ناک ًئ‌یواکاگرض يراُت‌َ يداد ًچ ،دێرذىێپض
ًٌ ًٌر ًئ‌نام ًواىێُغُێر‌َ ًڵۆم‌َ ًواذ ًت ًض يَارخکێر‌ر ک‌یواک ًمۆ ًگڵ ی
ًم يد ًطت‌اذیو دێرێىپ.
1.6 . ًحسیاض ًگێپ ۆب یی ی ًب يژر يَ ییحطگ ییذو. خاک يد‌دێجوُگت‌کێ ًیاگرض یک
ًض ًتر يد‌یۆخ ًڵَ ًمتاد‌خ دێرذىێرز ًئ‌یودرکیراید‌ۆت يَ ًرطیاغ‌کێَارخکێر‌ۆخائ‌ی ًی ۆت
ًگێپ ًئ‌ی يَ ًت‌ی ًت‌یَارخکێر‌نای‌یزاُخرێخ‌یَارخکێر يژر يَ دێرىتاد‌ییرػگ‌ییذو او‌نای،
ًئ اضَ ًرطیُێپ ًئ يد‌َ ًیاگرض يد ًیاگرض ًض‌یک ًتر ێذ‌َ‌ۆخ ًک دێت‌َاڵ ( ًل ًىێُو یوار
ًک ًمُکح‌َ،یرػگ‌یذر يَارخکێر‌َ،خ ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد یو) ًت، ًٌ يُێغ‌نام ی
رێخ‌یوۆیطیمۆک ییرازُگ ًرلگىیئ سڵێَ‌َ‌ار .
1.7 . يد ًگحس ًب هحطی ایذیم. ًرطیُێپ يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ يد‌ایذیم‌ی ًذاگت‌نایرض
ًگوات‌ۆت‌ناکایذیم ًغ رک ًییکلااچ‌ۆت‌ند ًت،نایواک يد‌یواکایذیم ًڵَ ًػیذ يَ ًئ، ًگ ًٌر دێت.
2. ًو ًٌاز يراذیئ َ شاب ی
2.1 ًب يذو ًییماسلیئ ناک ًل ًب یراُب يُێڕ ندرباد . ًئ ًت‌َ ًگڵ ًواماو یراتَراک‌ی
يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد يد‌کێر‌یو ًخ ًرطیُێپ‌ن ًم ًک‌دێت‌اذێذ‌نایکێجر
يي ًک‌یلا‌یوَُت ًٌ‌یم يد‌کێذو ًل‌ق َاو ًت ًگڵ ًماو ًپ‌ی يڕی يَارخکێر‌یۆخَاو‌یَ اذواک
ًت ًم جر دێىتاد. ير ًگو ًم ًجر ًل‌هت‌رۆجَارۆج‌ناک ًکێَارخکێر يَ ًک ًت‌دػپ
ًئ يد‌یرێماذو ًت ًک‌رذ‌یکێَارخکێر‌ۆت‌دێرض ًت‌دػپ ًئ ًتاو‌یرێماذو دێرض. ًئ ًم ی
يََد نایم ًرطیُێپ يد ًرض ًٌ‌یػیرذ‌یىرطخکێر‌ی ًوَُمو‌ۆت،دێت يد ًرض ی
ًض ًپر يد‌َ،یرغر ًرض چ‌یا یرێدَ( ًکوُچ ًئ ًییو‌یماذو )
2.2 ًب یرایزاُخ یذو ( یرایحخا) ًل َاو ًب ًگڵ ًماو ًب یواک يُێڕ یرابَراک یودرب
یۆخَاواذی. ًرطیُێپ یواکاضای يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ی ًم يد ًض،یو ًییحاڵ رۆز‌یکێذ
ذتي‌ن ًت( يد ًرض ًت‌یاڵات‌ی يُێڕ يَارخکێر‌یودرت ًک) اذ ًل‌خاکت‌یراکواڕۆگ‌دێواُرت
ًٌ ًکی ًییل ًت‌َ‌یراذیئ‌یذ يُێڕ يراک‌یوَُچ ًت‌اذییۆخَاو‌یواک يرێُگ اضای‌ی .
2.3 ًس ًپر یحضر َ ییۆخَاو یجرۆپار یىیسَُو : ًئ ًت‌َ‌کر ًییرێرایضرپر یواک
يد ًرض ًت‌ی يُێڕ ًئ‌َ‌ندرت ًماذو نایواک. پ ًرطیُێ ًل اضای يَاد ًم‌ن جر ًل‌اَاد يد ًرض ی
ًت‌یاڵات يُێڕ ًمۆک‌یَارخکێر‌یودرت ًگڵ ًم‌ی يد یو( ًىێُو‌نای ًیار ًییذ ًک ی) کتێر‌خر یذرۆپا
ًییکلااچ‌َ‌ییاراد يَارخکێر‌یواک ًک ی یۆخ ًوامرم‌َ‌خاگثێپ ًپ‌َ‌خاذثێپ‌نای ًض خاکت‌نایذو.
ًرطیُێپ ًل ًکاضای ًک‌دێثذاٌ‌اد ًت ًئ‌َ‌ناضرپر يد‌یواماذو ًرض يَارخکێر‌یواک ًک
ًت ًل‌نایضرپر ًت‌ندرکراک ییزۆطڵدي يَ يَارخکێر‌ۆت ًک ًثێج‌َ، ًت‌یودرکێج ًییرێرایضرپر ناک
ًل يَارخکێر کي‌اد ًت ًت‌َ‌ییایرَ ًت‌َ‌یذج یىرضاراپ ًئ ناییىێٍو‌َي يَارخکێر‌ی ًک ًک
هیو‌ییرػگ‌ییرایواز.
. 2.4 . ًگێر ًل هجرگ ًب یواداذکێپ يژر يَ ییذو: ًرطیُێپ ًت‌رۆز ًییایرَ يَ يَ ًئ‌یماڵ‌‌َ
يرایضرپ ًرێرذت يَ ًک ًرطیُێپ‌ۆخائ ًل ًت‌یواداذکێپ‌یضات‌اداضای يژر يَ يڕت‌َ‌یذو ًک ی
ًل‌ۆخائ،دێرکت ًکاضای ًئ‌یضات‌اد يَ ًک‌دێرکت ًرطیُێپ ًماد ًىێرز ًت،نار َ،ناضرپر
ًئ ًت‌یواماذو يُێڕ ًمراک‌َ،ندرت ًمۆک‌یَارخکێر‌یواذو ًگڵ ًم‌ی يد ًخت‌رََد‌نایۆخ‌یو ًو يَ
ًل ًئ ًگ ًٌ‌یر کێواداذکێپ‌ر ًت‌ی يژر يَ ًک‌ییذو ًت‌نای‌ییض يژر يَ ًطوست‌ییذو نایۆخ‌یواک
ًل ًگ ًت‌ڵ يژر يَ ًییذو ناک يَارخکێر‌ی .
2.5 ًق يد ًغ ًباد یودرک يد َ جوازاق یودرکض ًکحس ًک یرج یجَ ییس
أ. ًرطیُێپ يَارخکێر‌یواکاضای ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد یو ًت يد ًئ‌یضات‌ق يَ ًکت ًک‌ن
يد‌نای‌کێجوازال‌چیٌ‌دێتاو ًکرض یکێذَ یَارخکێر ًمۆک ًگڵ ًم‌ی يد ًت‌یو ًضر
ًماد ًىێرز اذیوار ًئ‌نای، ًت‌نای،اذیواماذو ًئ‌نای‌شرپر يد‌یواماذو ًرض ًییڕێگراک‌ی ًک نای‌ی
ًمراک يذو ًتاد‌اذیواک دێرکت‌ظ .
ب. ًرطیُێپ يَارخکێر‌یواکاضای ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد ًت‌یو يد ًئ‌یضات‌ق يَ ًکت ًک‌ن
ًگێر ًت‌دێرداو ًواَارخکێر‌م ًڵامُکڵُم ًت‌نایواک ًض ًماد‌ر ێرزًو ًئ‌َ‌ر ًت‌َ‌ناماذو َ‌شرپر
ًئ يد‌یواماذو ًرض ًت‌ی يُێڕ ًمراک‌َ‌ندرت يذو ًتاد‌اذوایواک ًکت‌ظ يَارخکێر‌کێذاک‌ن ًک
ًٌ يذڵ يَ ًرێرىێغ يَ .
ج. ًرطیُێپ يَارخکێر‌یواکاضای ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد ًت‌یو يد ًئ‌یضات‌ق يَ ًکت ًک‌ن
يد‌َ‌ڵامُکڵُم‌دێتاو ًکرض ق‌َ‌خَ ًجوازا يَارخکێر‌یواک ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد ًت‌یو يُێغ ی
ًرضار ًرضاڕاو‌نای‌دێت‌ۆخَ يد‌ۆت‌ۆخَ ًکرض ًک‌یذَ ًت‌ییض هێرىێٍتراک( يَ ًمۆک‌ک َ‌ن
ًت ًک‌َ‌مسخ‌ۆت‌عػخ نایراکُض () ًک‌چیٌ‌ۆت ًل‌کێض ًماد ًىێرز ًت‌َ‌نار َ‌ناضرپر
ًئ يد‌یواماذو ًرض ًت‌ی يُێڕ ًمراک‌َ‌ندرت ًئ‌نای‌ناذو ًمۆک‌َ ًثک ًواػخ ًپ‌ی يُی ًت‌ناییذو
يَارخکێر ًک يَ ًٌ ًی .)
2.6 ًباب َ زاُێض ًج یواک ۆخ ًبۆخ یىحسخکێر ًواطخ : ًئ ًگ ًرطیُێپ‌یچر يدراذوارض
ًىت‌يڕ ًییذ ًم‌َ‌راکائ‌یواک ًجر ًٌ‌ۆت‌ییراذیئ‌یواک يَارخکێر‌َُم ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد یو
ًرطیُێپ ًت ًت،دێرژێڕتاد‌اضای ماڵ يد دێت يَارخکێر‌ۆت‌راُت ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد یو
يڕت ًت‌یدراذوارض‌هێرذت‌ناٌ‌َ‌دێرىێطخ ًئ‌َ‌راکائ‌یرذزر نایۆخ‌ۆت‌نژێڕتاد‌اد ًل یێُذ‌ََد
راکائ‌یواکاطێر‌َ‌هرطخکێڕۆخي يَ .
2.7 . يَارخکێر ًچ یواک رج. ًرطیُێپ راُت‌ناکاضای ًت ًمۆک ًگڵ ذت خا َ خاذت‌نایواٌ
ًچ‌یَارخکێر‌رذ هىێٍثکێپ يدایپ‌ۆت ًرپ‌َ‌ندرک يرپ‌یودرکرذَ ًپیطو یواک ًل‌َارخکێر‌یواىێٍکێپ
ًیلا ًک‌ن ًتۆخ‌یواض ًػخ يَ ًت‌نایىرطخکێرۆخ‌َ يُێغ ًی ًتۆخ‌یک عخ.
.
ًب يدر ییاراد ییماَ
3.1 ًییکلااچ ًودرکۆک یواک يَ يراپ ی – یحطگ یاسێر . دطیُێپي ًگێر ًت
يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد ًت‌دێرذت‌یو ًل‌یراذغ ًییکلااچ ًودرکۆک‌یواک يَ يراپ‌ی اد
ًکت ن ًت يرێُگ ای‌ی ًذ‌َ‌اض ًل‌ات ًگ ًمۆک‌ڵ ًگڵ ًک يَ ًض‌ک ًت‌َ‌ناڵام‌یوادر ًذ ًل ًت‌َ‌نۆف
ًل‌َ‌دضۆپ ًذ‌یێر ًل ًوۆیسیف يَ داذ‌َ . ًض‌ير ًٌ‌یاڕ ًمڵ َ‌خ ای ةیطو رذ‌ییکلااچ‌َ، .
ًٌائ‌َ‌ةیطوای ًم‌َ‌یزاُخرێخ‌یگو رذ‌ییکلااچ‌َ‌داز ًت ًم ًت ًودرکۆک‌یرض يَ يراپ‌ی ًت
دێرواواد‌یرَُتائ‌نای‌یواگرزات‌ییکلااچ.
3.2 ًییکلااچ ًودرکۆک یواک يَ يراپ ی – ًبُجۆک ذوي ناک يُێپ ، ير يراچ َ ،ناک ًس یر
یسێراپۆخ. يد دێت ًودرکۆک يَ يراپ‌ی ًل ًج يَام‌ر صیُێپ یذ ًت ندرکامۆذ یلا‌دێت
يد ًیاگرض يد‌یک ًڵَ يد‌نای‌خ ًرض ًی ًض‌یک ًتر ًض‌یۆخ ًپر ًک،رایرغر ًڵۆم‌خ ًماىضاو‌َ
ًئ‌ۆت‌نذواضاو‌یرذ‌یراتَراک‌َ ًواَ يد يدر ًک‌خاک يراپ ًک يدۆک ًک ًو يَ، ًٌ يَر َ‌هێُغُێر‌اٌ
دراذوارض يداد دێو ۆت ًییکلااچ ًج يَام ًییر ًودرکۆک‌یواک يَ يراپ‌ی ًل ًخ َ،کڵ یودرکىیتاد
ًج‌ۆت‌یرایواز يَام يڕاو‌یراکائ‌یواداسض‌َ،ر‌اَ.
3.3 ًییکلااچ ًییرَُبائ ناک. ًرطیُێپ ًگێر ًت يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد دێرذت‌یو
ًئ‌ییاضای‌یراک‌َ‌یرَُتائ‌َ‌یواگرزات‌یکلااچ ب‌ماجويد ًت‌ن ًم کێجر(1 یجوامائ
ًض‌ير ًل‌یک ًماد يَارخکێر‌یوذوارز ًک يراک‌َ ًک ًل‌دێت‌یریرت‌ی ًت‌ییکلااچ يد ًل‌ر َ‌جوازال
َاجوُگ .) يَ ن ( ًپ‌َ‌یریثىغۆر يَر يدر ًذَ داذ،یرضَرذو ). َ (2 ًجوازال نای‌ناک
يد ًکرض ًذَ ًتاد‌ناک ًو‌ظ ًت‌دێرک ًض ًماد‌ر ًىێرز َ‌نار ًئ ًت‌َ‌ناماذو ًئ‌َ‌ناضرپر یواماذو
يد ًرض ًت‌ی يُێڕ ًمراک‌َ‌ندرت يذو اذواک. يد ًئ‌دێرواُذ ًواراک‌م ًت‌دێرکت ًم ًٌ‌کێجر َُم
يراتَراک ًرطیُێپ يَ‌یواک يد‌ک ًڵۆم‌یواىێٌر ًئ‌ناذێپێر‌َ‌خ هێرذت‌ماجو.
).
3.4 ًل نَُبضۆخێل يَارخکێر ًمۆک یواک ًگڵ ًم ی يد ًل یو يد یجاب ًمار نای ت
جوازاق. ًٌ يَارخکێر‌َُم ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد ًئ،یو ًواَ ًکی ًت‌ۆت يژر يَ ََد‌ییذو
ًیلا ًو ًئ‌َ‌ن ًواَ ًک‌ظ ًت‌ۆت يژر يَ ًئ،هییرػگ‌ییذو ًواَ ًل‌ی ًض ًىیچىت‌ر ًئ‌ی یرێماذو
ًماد ًئ‌َ‌نَارز ًواَ ًت‌ی ًئ ًرطیُێپ،هیو‌یرێماذو ب‌َارَُت ًل‌ن يد‌یجات ًمار ًٌ‌َ‌خ‌‌ر
ًت ًت‌یرذ‌یکێذو ًک‌راداٌ ًل ًمۆک ًثك ًػخ ًل‌نای‌ناک يد ًییمُکح‌اگرض يَ‌ناک ًت‌نرگثیر
ًت ًت‌نای‌عػخ ًثێرگ دض( ًٌ يَر ًوَُتائ‌اٌ ًئ‌ی يَارخکێر‌یواماذو ًک ًئ ًگ ًٌر دێت)
يد ًچ‌دێرواُذ ًگێر‌ذو ًی ًرێریگت‌ک ًت یوَُثغۆخێل‌ۆت‌ر ًل‌نا يد‌َ‌جوازال‌َ‌دَُض ًکرض یذَ
ًض ًیامر ًڵامُکڵُم‌ی ًل،نایىرغۆرف‌َ‌ناک ًگ ًج‌ڵ ًودرکرخ يَ ًل ًٌ ًت‌یوَُت ًل‌یذو‌‌َ
يرۆج ًت يَارخکێر‌ۆت‌ییرػگ ًت‌یواک يژر يَ یرػگ‌ییذو.
3.5 يدَُس يد یجاب یواک ًمار ًمۆک ۆب ت كًب صخ. يرێخ‌یواذواٌ‌ۆت ًمَ َ‌یرێذو
اڵَاٌ ًرطیُێپ،ظات‌یرێذ ًیلا‌َ‌نایذاڵَاٌ‌کێذاک ًو ناک ًطوست‌َ ناک ًمۆک ن ًکػێپ یغ
يَارخکێر ًت‌یواک يژر يَ يد‌ییرػگ‌ییذو ًک ،ن ًل ًت ًثمار ًل‌جات‌ادر ًمۆک‌َ ًواک يَ ًور َ‌دێریگ
يد‌یجات‌یدَُض ًمار دێت‌اذێذ‌یغات‌یذ نایۆت( يَ ًک‌ک ًودرکررم يَ یواذێپ‌نای‌جات‌ی
ێرک دید ًطوستناییذاڵَاًٌت ًمۆک ًثک ًػخ ًک .)
3.6 ًل جاب ًس ًییکلااچ ر ًییرَُبائ ناک. ًرضُێپ ًگێر ًت يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ی
ًم يد ًکت‌یرَُتائ‌یکلااچ‌دێرذت‌یو ن کێذاک ًئ ًییکلااچ‌َ ًوایرَُتائ ًض‌یجوامائ‌ير ییک
ًض‌ییکلااچ‌نای‌ير يَارخکێر‌یک ًک هیو. ًٌ ًرخُپ‌ر ًک‌کێجوازال‌ی يَارخکێر ًک ًل
ًییواگرزات يَ ًل‌نای ًطوست يَ يد يد‌یرض ًک يد‌دێَ دێرواُذ-:
أ. ًل‌دێت‌َارَُت يد‌یجات ًمار‌خ.
ب. يد‌یجات ًمار ًل‌یذ ًض دێت‌ر.
ج. يد‌یجات ًمار ًذ‌خ ًئ‌اٍو ًذاک‌َ ًرێرگیت يَ ًک يراک ًییواگرزات‌َ‌ناک ًک ًپ یيَ ًو‌دض ًت‌هت
ًجوامائ ًو‌جوازال ًییرطیَ يَارخکێر‌یواک ًک يَ ،نای،
د. ًت يرێُگ ًئ‌ی ًرێرخت‌یکیواکیم‌یکێوَُمز يد‌یجات‌رێژ ًمار ًذ يَ ًک ًگێر يد ًت‌خاد
ًک‌یکێڕت ًل‌م ًجوازال ًییکلااچ‌یواک ًییرَُتائ ًت‌ناک يد ًل‌هت‌ر ًت،جات يد‌جات‌ماڵ ًذاخ ًضر
ًئ يَ ًل‌ی يڕت‌َ يراپ ًی دێت‌رذایز .
3.7 . ًب یجاب يذێز یاٌ ير ،رج یجاب ، کرمگ یمس. ًرطیُێپ ًئ ًواَارخکێر‌َ ۆت‌ی
ًت يژر يَ يد‌راک‌ییرػگ‌ییذو ًک يراک‌َ‌ن ًل‌نایواک ًت‌یجات‌یراُت يذێز‌یاٌ ادرذ‌یجات‌َ
ًپ ًض یزاُخذو( ،یریگرذاخ لیضفذ) ب ًوَُمو‌ۆت،دێرکت‌ۆ کڵُم‌یجات، يرَ کرمگ‌یمض
( ًت ًم ًتُذۆک‌کێجر ًٌ‌دطیُێپ‌یذو ًک‌دێت ًگێر ًل‌دێرگت للاغرطیئ‌َ‌یسف‌یوادََر .)
3.8 ًئ یریگحطپ فاقَ. ًرطیُێپ ًل يد‌اذواکاضای ًٌ‌ق ًل‌خاکت‌یریگرػپ‌دێت ناىێٍکێپ
ًئ‌یىرضاراپ‌َ فالَ. ًئ ًم يَ‌ظ ًت‌ناذواٌ‌ن ًثیاذ‌یجات ًمۆک‌ۆت‌خ یودرکرضَرد‌ۆت‌ک
ًئ ًضایض‌َ،فالَ ًوایاواد‌یذ يَ‌ی ًت داذ،ناىێٌر .
3.9 . ًل ندرکییاراد ًیلا ًییوایب ن يَ . ًرطیُێپ ًت يُێغ ًی ًگێر‌یرػگ‌یک ًت‌دێرذت
ًماد‌َ‌َارکرامۆذ‌یَارخکێر ًت‌َارز يُێغ ًی يراپ‌دضَرد‌یک ًع‌َ‌ظاک‌ی یىی( ًت ًک ًپُل‌ل)
ًح‌َ ًڵاَ ًل ًطواژائ يد‌َ‌یرازُگایرف‌یواک ًڵَ ًطواژائ‌نای‌رذ‌یواذ يرف‌ير ًگ‌يز يَ‌ناک ،دێرگتر
ًل‌نای ًٌ يدر ًیاگرض ًمۆک‌یک ًثک ًکاذ‌نای‌عخ ًک ًل‌ش يد ًڵَ ،رذ‌یکێذ ًل‌کێذاک
یرَُىض سێر دێت‌اذىذرگ ًل کرمگ‌َ‌یوایت‌یڕۆگُڵائ‌یواکاضای.
3.10 ًبۆخ صخ . ًرطیُێپ ناکاضای ًتۆخ‌یواٌ يذت‌یػخ ًل‌ن ًگ يَارخکێر‌ڵ یواک
ًمۆک ًگڵ ًم‌ی يد یو ًوَُمو‌ۆت، يَاخ‌یواٌ يراکو ًڵۆم‌دێرذت‌ناک يذت‌خ ًت‌ن ًمراک َ‌ذو
يراکێرک ًتۆخ‌یراک‌هچت‌اذ‌نایواک ًکت‌عخ‌ن.
3.11 . ًب یراذض ( ًض ًکار ) ًمُکح ناُێو ی يَارخکێر َ ت ًییمُکحاو ناک. ًرطیُێپ
ًل شای ًت،اذواکا ًػییرایڕک‌یراُت‌یواکاضای يَ ًئ، ًگ ًت،دێجوُگت‌ر دێت‌اذێذ‌یذو
ًض يرات ًت‌خ ًغ‌یواذواٌ ًکار ًمُکح‌ناُێو‌ی يَارخکێر‌َ‌خ ًییمُکحاو دێرذت‌راُت‌َ‌ناک
ًمُکح ًئ‌ییاراد‌خ ًواژۆرپ‌َ ًک‌خاکت‌هیتاد ًل ًیلا يَارخکێر‌ن ًییمُکحاو ًواک يَ ًئ ماجو
يد‌د ًل،دێر ًمۆک‌یێر ًثێرگ‌َ‌ن ًرض يَ .
.4. ًب ًض َ نَُبرایسرپر ًییفاف ت
4.1 ًکطێپ ًب ترۆپار یودرکض يُێض ًی ییحطگ یک. ًرطیُێپ ًٌ ًئ‌َُم ًواذرۆپار‌َ ی
اَاد ًل یمُکحاو‌یَارخکێر يد ًکػێپ‌دێرک ،خاکت‌نایغ ًت ًىێرکت‌ڕپ‌یواضائ يَ َ، يذىێٌ ی
دێرکت ًی هت‌َارخکب ًض‌ۆ ًجر يد‌م يد‌یواکاگرض ًڵَ‌خ .
4.2 ًیلا ۆب ترۆپار یىیسَُو ًس یو ًپر رایحضر
أ. ًرطیُێپ ًت ًک‌یلا ًم يَ ًواڵاض ًٌ ًک‌کێَارخکێر‌ر ًت‌ۆت يژر يَ يد‌راک‌ییرػگ‌ییذو خاک
ًییریگرػپ‌نای ًج‌یک يَام يد‌ێل‌ییر ًل‌َاجوُگ‌یذرۆپار،دێرک ًض ير‌ر یۆخ‌ییاراد‌یغَ
َ ًییکلااچ ًت‌خاذت‌یواک ًیلا ًپ‌یکێو يُی رادذو( يَ،اگداد يراز يد،خ ًرض يراذیئ‌ی ،ییۆخَاو‌ی
يد ًرض ًی ًثیاذ‌یک ًمذ‌ذو ). ًک ًت ًضرپر ًل ًض ًپر يَارخکێر‌ییرػگ‌یرغر یواک
ًمۆک ًگڵ ًم‌ی يد یو .
ب. ًرطیُێپ ًٌ ًم‌َُم ًجر يَارکاَاد َ‌ناک ًت‌خرۆپار‌یىیضَُو یذو ۆت‌دێت‌اذێذ‌یَاجوُگ
یىێٍو‌یىرضاراپًی ير ًمۆک‌یواکاَ ًثک ًمدَُض‌َ‌ناػخ يذو ًٌ‌َ‌ناک یىرضاراپ‌اٌَر
ًثیاذ‌ییرایواز‌نای‌یرێىێٍو ًت‌خ يَاخ یرێراذو.
4.3 ًل یىیبدرَ ًیلا يد ن ًحس ًس ی ًپر يرایحضر يَ
أ. ًذ ًل‌ات ًگ يد‌ڵ ًض ًذاڵ ًییاضائ يد‌یواک ًڵَ ًل‌خ کػپ ًٌ‌یرێدَاچ‌َ‌هیو ًل‌َُم يراَ
ًییاضای يد،ناک ًرض ًض ًپر يرایرغر ًک ًرطیُێپ ًٌ‌یفام ًرێثت‌درَ‌دێت يَ ًل يد ًرف ،ر
ًییکلااچ‌َ،رامۆذ ًمۆک‌یَارخکێر‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد ًل‌یو يد‌یذاک ًت‌َ،اذماَ
ًودرکراداگائ يَ ًل‌ی يُػێپ‌یرات دخ. يد‌دێتاو ًض یىیتدرَ‌یذلا ًت ۆت‌دێرىێٍتراک
ًٌ يَارخکێر‌یودرکواضار َ‌ناک ًئ‌ییدازائ‌ۆت‌ناوادرَُىض‌ۆت ًواکاذ‌َ ًل ًمۆک‌یواىێٍکێپ ًڵ
ًک ًپ يُی ًت‌ناییذو يَارخکێر ًک يَ ًٌ ًی .
ب. ًج ًودرکحخ يَ ًل ًباپ ًب ییحێذو ًواکاسای يَ . ًج‌ۆت ًودرکرخ يَ ًل ًتاپ ًت‌یرێذو
ًواکاضای يَ ًرطیُێپ، ًٌ ًئ‌َُم ًواَارخکێر‌َ ًمۆک‌ی ًگڵ ًم‌ی يد ًک‌یو يد‌خرۆپار يد ،ن
ًىێرخت ًت‌یىیتدرَ‌رێژ يُێغ ًی ًل‌یئاُػع‌یک ًیلا يد‌ن ًرض ًض‌ی ًپر يرایرغر يَ ًت، ماڵ
ًئ‌دێتاو يرۆج‌م ًییىیتدرَ ًٌ‌ۆت يَارخکێر‌یودرکواضار ًئ‌نای‌ناک ًک‌َ ًواض ًپ‌ی يُی ناییذو
ًت يَارخکێر ًک يَ ًٌ ًی ًت، دێرىێٍتراک.
4.4 د یىیبدرَي ًس جاب یجاڵ ترۆپار یىیسَُو َ . يَاجوُگ‌اَ زاَایج‌یذرۆپار ۆت
يد ًض دێرضَُىت‌جات‌یواراذذاڵ . ير ًگو يُێغ‌ۆت‌رۆجَارۆج‌یذرۆپار‌دێت‌دطیُێپ‌اَ
يرۆجَارۆج دێرضَُىت‌جات‌یواک (. ًوَُمو‌ۆت يد‌یجات ًمار‌خ ًت‌یجات، يذێز‌یاٌ)
4.5 ًل یىیبدرَ َ ترۆپار یىیسَُو ًیلا يد ن ًحس ًڵۆم یواک ًواذێپج يَ . ًٌر
ًییکلااچ‌کێَارخکێر ًک‌خاکت‌ک ًت‌یرطیُێپ يَ ًڵۆم‌یىذرگر خ( جزاجا) يد‌ی ًیاگرض یک
ًرطیُێپ‌دێت‌یمُکح ًٌ ًئ‌نام ًذرۆپار‌َ ًئ‌ۆت يد‌َ ًیاگرض ًک‌دێضَُىت ًکاذ ًک َ‌ش
يَارخکێر يد‌ێل‌نایاَاد‌صوست‌یواک هضَُىیت‌دێرک.
. 4.6 يد نای یودرکارکضائ ًبحس ًج ۆب یرایواز یودرکر يَام ر. ًٌر یکێَارخکێر
ًمۆک ًگڵ ًم‌ی يد ًک‌یو یڵامُکڵُم‌نای‌ییکلااچ ًگ يرَ ی ًٌ ًییریگرػپ‌نای‌دێت یک
یللیم ًگ يرَ ،دێرکت‌ێل‌ی ًرطیُێپ ًل‌خرۆپار ًض د‌ر ًییارا ًییرػگ ًییکلااچ‌َ‌ناک یواک
ًذاکتَاڵت‌َي يد‌نای ًرض ًت ًج‌ۆت‌خاکت‌یر يَام‌ر. ير ًگو ًئ ًذرۆپار‌م يدرَ ًک‌یراک اذێذ‌یررم
ًل‌دێت ًواذرۆپار‌َ يد‌ی ًت‌دێرد يد ًرض ًض‌ی ًپر يد،یرػگ‌ییرایرغر ًض ًذاڵ ،جات‌یواک
ای ًٌ‌ن يدر ًرض ًی ًڵۆم‌یک ناذێپذ. ًل ر‌م ًواذرۆپا‌اد ًرطیُێپ ًمۆک‌یَاو ًثک َ‌ناػخ
ًمدَُض يذو ًو‌ارکغائ‌ناک دێرک ًٌ، يَر اٌ یىێٍو‌یرایوازًی نایواک ًل‌یرایواز‌نای ًضر
ڵامُکڵُم دێرسێراپت‌نای .
4.7 ًبیاج یاسس ت. ًض‌ير ًئ‌یاڕ ًواییرػگ‌اسض‌َ يد‌ی ًت‌دێرواُذ ًض یَارخکێر‌ر
ًمۆک ًگڵ ًم‌ی يد ًطت‌یو ێرىێپ ًی‌خ ًل‌ناطک ًگ ًٌ‌ڵ ًک‌ر ًیاض ًییذ ییاضای‌یرذ‌یک ( ۆت
ًوَُمو ًثێرگ‌یاضای یاضای‌نای‌دض نایز) يد ًثیاذ‌یاسض‌دێجوُگ ًٌ‌عییذ دێت( ًوَُمو‌ۆت
ًغ ًمار ًج‌یجات‌نای ًئ‌نای،یئاز ًگ يَار‌یر يَارخکێر‌یوذوارض ًک ًت يُێغ ًی یک یراثجیئ
ًل ًت راُت‌یودرکلێػێپ‌ر ي ناکی يَارخکێر ًمۆک‌یواک ًگڵ ًم‌ی يد یو( يَ ًمام‌ک ًڵ ًل ًگ ڵ
ًو‌یىێُغُێر،ندرکۆخ ًودرکۆک‌یَاجوُگ يَ ًثیاذ‌یىێُغُێر‌َ،ییرػگ‌ییاراد‌ی َاو‌یذ
جات‌یواکاضای ).